دگەل هاتنا وەرز و سالا نوی یا خاندنێ، دڤێت کار و بەرنامەك تۆکمە بهێتە دانان بۆ هندێ پاشەرۆژا زارۆکی یا گەش و روون بیت و ببیتە کەسەکێ ساخلەم. ئەڤە ژی دڤێت وەکی مە گۆتی بەرنامەك بهێتە دانان ئەو ژی ل گۆرەی هند پێنگاڤان بەحس بکەین ژ وانا ژی:
ئێك، ئێکەم جار بەری ئەڤ زارۆکە قەستا قوتابخانێ بکەت هەر ل رۆژا ئێکێ و هەتا داوی هاتنا پرۆسەسا خاندنێ، پێنگاڤ پێنگاڤ دگەل زارۆکێ خۆ دابیت و ئەگەر نە دێ پاش ئەنجامێن خرابتر ل دۆر خۆ هێلیت. ئەو ژی ل دەستپێکێ دڤێت رێنمایێن گشتی ل سەر چوونا قوتابخانێ و زڤرینەڤە ژی ب دروستی بگەهینیە مێشکی زارۆکی دا ب هەموو روویەکێ ڤە زانیاری ل سەر هەبن. چونکی دبیت درێکی دا دەهان ئاریشە بێن پێشیا وی. چ ژ روویێ باشی یان خرابی بیت. لەوما دڤێت ئاگەهدار بکەی دا بکاریت سەرەدەرییەکا راست و دروست بکەت دگەل وان کاودانێن کەڤنە بەریا وی. دیسان ل گۆرەی وان رێنمایێن قوتابخانێ ژی، دڤێت هند وان تشتا دەیباب بزانیت یان سەرەدانا قوتابخانێ و کارگیریا وێ بکەت بۆ وەرگرتنا هند رێنمایێن سەرەکی و روون و ئاشکرا دا دگەل مامۆستایێن وان پێکڤە هاریکار بن بۆ هندێ بکارن ئەو قوتابییە سەرەدەرییەکا روون و باش دگەل گۆرەپانا خاندنێ و پۆل و جهێن دەستئاڤ و برادەرێن خۆ و دگەل کەلوپەلێن گشتی یێن خاندنێ بکەت، بۆ هندێ دوویر ژ هەر رەفتارەکا نەجوان و نەشرین. خالا دیتر ئەو ژی ئەوە کو دڤیت وەکی خالا ئێکێی مە ئاماژە دایی هندێ کو بزانین چوونا قوتابخانێ و زڤرین بزانیت وان رێنمایان لێرە دا وەکی چوونێ بۆ قوتابخانێ دڤیت بزانیت چەوا و ب چ رێ بگەرێتەڤە بۆ مال ژی. جونکی دبیت لێرە ئەو زارۆکە نەزڤریتە مال بەر هندێ دڤێت بهێتە ئاگەهدار کرن ل سەر چوونا وی بۆ مال و بێ گیروو بوون.
دوو، پەیوەندیا مامۆستا و سەمیانێن قوتابیان گرنگە، ئەگەر بەحس ڤێ پەیوەندیێ بکەین دێ بینن کو ئەڤە تەمامکەرێن هەڤدوونە و دڤێت ب هەڤرا ژی کار ل سەر وێ پەیوەندیێ بکەن بۆ هندێ کو رۆژ ب رۆژ موکومتر لێبهیت، نەک ببیتە لێکترازان. ئەگەر ئەڤ پەیوەندیە رۆل هەبیت وی دەمی دێ ئێکسەر ئەڤ بیتە ئەگەرێ هندێ کو ئاستێ خاندنێ و رەوشت و کارو کریارێن وی باشتر لێهێن و بیتە جهێ خاندنەك ئەکادیمی و زانستیانە ژی.
سێ، ل گۆرەی هەبوونا مفاو زیانێن ئامرێن ئەلەکترۆنی، لێرە دا دڤێت چ قوتابخانە یان ماڵا زارۆکی ب هەڤرا هەڤکار بن ل سەر بکارئینان و نەئینانا ئامێرێن ئەلەکترۆنی و پێشکەفیی کو زیان و باشێن خۆ هەنە. زیان ئەون کو دبن ئەگەرێ دەستدانا مێشك و هزرەکا پاشکەفتی و خرابیا ساخلەمیێ و گرنگی نەدانا خاندن و کار و کریارێن دیتر یێن جڤاکی. باشی ژی ئەون کو دبیت کەسەك هەبیت ب باشی و زانین و بێ دەمێ زۆر و کارێن خراب بکاربینیت بۆ هندێ کو مفایەك زانستی بخۆ وەرگریت د ئەرکێ خۆ دا. لەوما یا گرنگ و فەرە هەردوولا بزانن کەنگی و چەوانییا بکارئینان و نەکارئینان وان د دەمێدا خۆ دابیت و نەزیدەتر.
چوار، خالەك دیتر ئەوە کو دڤێت سەمیانێن قوتابیان بزانین کانێ برادەر و هەڤالێن زارۆکێ وی کینە ل قوتابخانێ و تێکەلییا کێ دکەت، چونکی ئەگەر نە دێ ئەو بن یێن خراب و جگارکێش و کریارێن خراب ئەنجامددەن و هەتا دگەهیتە وی هندێ کو دەستدانا خاندن و مال و ژیانا خۆ گشتی. لەوما دڤێت ماڵا وی زۆر هشیار بیت ل سەر برادەرێن زارۆکێ خۆ. هەڤالێ باش ژی دبیتە ئەگەرێ کەسەکێ ساخلەم و دروست بهێتە چێکرن.
لێ مە نەڤیت زێدەتر درێژ بکەین، بەلێ یا مە دڤێت ئەڤ جۆرە بابەتە ببن جهێ مفا وەرگرتنێ و رۆل و پێگەهێ دەیبابێن زارۆکان د بەرنامە و پلانەك تۆکمە هەبیت د ئاڤاکرنا ژیانا زارۆکێ خو دا. هەردەما ئەڤ یەکە هاتە کرن، وی دەمی دێ بیتە ئەگەرێ هندێ کو زارۆکەك ساخلەم بهێتە ئاڤاکرن و ل سەر ئاستێ ئەکادیمی و پسپۆریێن شارەزا و لێهاتوو.
- (گووتار دەربڕینا بۆچوونا نڤیسکارانە، نەیا سایت و گووتارنامەیا رۆژئارتیکڵ)