دبێژن (میدی) باپیرێن کوردانە و سنوورێن ئیمپراتۆریا وان ژ ئەفگانستانێ تا دەریا سپی و ژ جۆرجیا تا کەنداڤێ فارسی و پشکەكا خاکا پاکستانێ ل سەر ئۆقیانووسێ هندی بوو. دیرۆکنڤیسێ یۆنانی هیرۆدۆتس دبێژیت کۆرشێ فارس کو دبیتە نەڤیێ ئەستیاگێ شاهێ میدیا ژلایێ دایکێڤە، دگەل سەرکردێن میدیا رێککەفت و نێزیکی پێنجسەد ساڵان بەری زایینێ میدیا ژناڤبرن. پاشی ئیمبراتۆریا ئەخمینی یا (فارسی) دامەزراندن. ئێدی میدی (کورد)ێن دەسەڵاتدار، بوونە کوێلەیێن کوێلەیێن خوە (فارسان). پشتی هزار و پێنجسەد ساڵان سەلاحەدینێ (کورد) دەولەتا ئەیووبی دامەزراند کو کوردستان، شام، مسر، حیجاز و یەمەن بخوەڤە دگرتن. لێ کور و برایێن وی تێکدا. دووبارە کوردێن فەرمانڕەوا، بوونە بەردەستکێن بەردەستکێن خوە یێن تورك و عەرەب.
بەری نێزیکی دووسەد و پێنجی ساڵان، کەریم خانێ زەند یێ (کورد)، بوو شاهێ وەڵاتێ “فارسان”. دکتۆر سوڵتان بن محەمەد ئەلقاسمی د پەرتووکا (صراع أمراء الزند وزوال الملك)دا دیاردکەت کو پشتی مرنا شاهی، میرێن زەندی بەربوونە هەڤدوو. دئەنجامدا (قاجاران) دەسەڵات ژ دەستێن وان دەرێخست و چاڤێن وانژی ژ سەرێ وان دەرێخستن. دیسان کوردێن سەردەست بوونەڤە بەردەستکێن بەردەستکێن خوە (قاجاران). پشتی سەد و پێنجی ساڵان و درۆژەکا وەکی ئەڤرۆدا، قازی محەمەدێ (کورد) کۆمارا کوردستانێ دامەزراند، لێ ژبەر یەکنەگرتنا وان، هەڕفت و کورد بندەست بوونەڤە. پشتی پێنجی ساڵان، کوردێن باشوور قەوارەیەك دامەزراندن. لێ ئەڤە پتری سیه ساڵانە سیاسەتڤانێن وان ناکۆكن. هەرچەندە دزانن کو ئەگەر یەکرێزی غەوارەببیت، خیانەت دێ سەرێ ڤێ “نیڤ دەولەتێ” ژی دانیت.
