ئەردێ وەڵاتێ مە یێ پڕە ژ ژێدەرێن ئاڤێ یێن باش و و پاك، بگرە ژ برك و رویبار و زێبار و جوویێن کانییان، بدرێژاهیا دەڤەرێن گوندنشین؛ بمخابنی ڤە ئەڤرۆ ژبەر ڕێڤەبرنەکا نەساخلەم، هەروەسا خەمساریەکا مەزن ل وەرزێن گەشت و سەیرانان، ژینگەهـ دهێتە پیسکرن بتایبەت ژینگەها ئاڤی. هەروەسا ژ ئەگەرێ دانانا کارخانەیێن پانزیخانە و پاڕزنینا نەفتا خام، هزارەها دۆنەمێن ئاڤا سەرئەرد و بنئەرد دهێنە پیسکرن. ئەگەر مرۆڤ کەسەکێ خەمخۆر و وەڵات ڤیایی نەبت، بزەحمەت دروست تێبگەهت کانێ ژینگەها وەڵاتێ مە چەند هاتیە ژناڤبرن!! ماددەیێن پلاستێکێ دبن ئەگەرێ ژێنگەهـ ژناڤ چوونێ، شاڕەزایێن ژێنگەهێ و کەشوهەوای وەسا دیاردکەن کو عیراق و هەرێم تا سالا 2030 دێ تووشی هشکەسالیا دژواربن.
ئەڤرۆ لسەر مە هەمیان پێدڤی یە ئەم ژینگەها دەڤەرێن ئاڤی بپارێزین. بتایبەت دەڤەرێن گوندنشین ئەو دەڤەرێن هێژ دەستێ مرۆڤێ پێشکەفتی و شارستانی نەگەهشتیێ! چونکی ل ئەوان دەڤەران ژێدەرێن ئاڤی د خوەزایی نە، و لگۆڕ ستاندەرێن جیهانی یێن کواڵتیا ئاڤێ پاك و بژوینترن ژ ژێدەرێن دەڤەرێن باژێڕنشین.
گرنگییا پاراستنا ژینگەها ئاڤێ چەندین مفا تێدا هەنە، ژ ئەوان:
1ـ ئاڤ سەرچاوێ ژیانێ یە و ئەرد بئاڤێ ب ژیان دکەڤت.
2ـ ساخلەمبوونا ئاخا زەڤیێت چاندنێ، ژبەرکو ئاڤا ئاڤدانێ یا پاکژە.
3ـ کێمتر مەزاختن ژبۆ پەیداکرنا ئاڤا ڤەخوارنێ.
4ـ پاراستنا ژیانا مرۆڤ و گیانەوەر و زیندیێن جۆربجۆر (هەڤسەنگیا سیستەمێ ژینگەهێ).
5ـ زڤڕاندنا ژیانێ بۆ وان دەڤەرێن ئاڤ لێ کێم.
6ـ زێدەبوونا چاڤکانیێن ئاڤێ هەکەر ڕێڤەبرنەکا دروست هەبت.
مخابن ژبەر پیسبوونا ژینگەها مە ئەم تا ڕادەکێ بەرچاڤ ژ ئەڤان مفایان بێ باربووینە. لێ ئەگەرێ سەرەکی هەر ئەم بخوە نە، و چارە ددەست مە هەمیان دایە و هەرئێك ژ مە ل جهێ خوە ژینگەهێ بپارێزن.
٭ پێدڤی یە تاك تێبگەهت، کو ژینگەهـ ملکێ گشتی یە.
٭ یاسایا ژیانێ یە؛ ژینگەهـ پشکەکە ژ سروشتی، هەر تشتەکێ نە سروشتی دێ ژینگەهـ ژناڤ خوە دەرێخت، ڤێجا چ د ماوێ سەدساڵاندا یان هزار ساڵان دا بت.
٭ ڕێڤەبرنا ژێدەرێن ئاڤێ بشێوەکێ نەساخلەم ڕێگرە لسەر مان و زێدەبوونا ژێدەرێن ئاڤێ.
٭ یاسایا سەقای: دێ هند بارت، هندی ئەرد ڕاگرت (پێشینان).
٭ نەبوونا پڕۆژەیێن ستراتیجی ژبۆ پاراستنا ئاڤا بنئەرد بڕێکا دانانا سکرێن ئاڤێ یێن مەزن ل هەمی گوند و دەڤەران.
ل دویماهیێ:
بلا ل بیرا مە هەمیان بت، تا سالا 2030 عیراق و هەرێم دێ کەڤن بەر هێشکەسالیا دژوار. پەیوەندییا ئاڤێ و هەمی گیانداران ئێکسەرە بتایبەت مرۆڤی. لەو پیسبوونا ژینگەها ئاڤێ مەزنترین تاوانە ددەرهەق ژینگەهێ دا بگشتی و کارڤەدانێن وێ هەر ئەم مرۆڤ دێ باجەکا گران دن، لێ دەمچاخ دێ ڕاستییا ڤێ چەندێ خوەیا بکت.
….
- (گووتار دەربڕینا بۆچوونا نڤیسکارانە، نەیا سایت و گووتارنامەیا رۆژئارتیکڵ)