بەری 9 سالان خەلکێ شنگالێ ب دڕندەترین شێوە ژلایێ رێکخراوا تیرۆرستی یا داعشێ ڤە هاتنه جینۆسایدکرن، ئەوا ل رێکەفتی 3-8-2014 رۆژا کارەساتا شنگالێ، ب سەدەهان کەسێن بێتاوان ژلایێ تیرۆرستان هاتە کوشتن. هەر ژ کەڤندا و تا نۆکە زۆربەی جاران کورد و کوردستان د گەل عێراقا شۆڤینێ نینە. نموونە ئەنفال و کیمیاباران و جینۆسایدکرن و تەعریبکرن یا سەلماندی و جینۆسایدکرنا کارەستا شنگالێ، و بێ جیاوازی دناڤبەرا پیڕو جوان و ساغ و نەخۆش و پەككەفتی و گەنج و زەلام و ئافرەتان، ئێک ژ مەزنترین كارەساتا و تراژیدیای و هێرشا هۆڤانە، زۆر فەرمان ب سەرێ کوردێن ئێزدی هاتینە و ئەڤە ب فەرمانا 74 یە بسەرێ کوردێن ئێزدی دهێت، کارەساتەکا دژی مرۆڤایەتی یە و یا سەردەمیانە بوو كو بەرامبەر ب میللەتێ كورد ب گشتی و بەتایبەتی بەرامبەرێ کوردێن ئێزدی ێین رەسەن هاتیەکرن. ئەو ژی ژبەر هندێ کو ئێزدی و كوردبوون. دیسان رێژەکا زۆر ژ خەلکێ شنگالێ قەستا دەڤەرێن هەرێما کوردستانێ کر و ب شێوەکێ گەرم و ل سەر راسپاردا حکوومەتا هەرێما کوردستانێ ل مزگەفت و دێر و قوتابخانان و مالێن هاولاتیان هاتنە ئاکنجیکرن. تایبەت خەلکێ پارێزگەها دهۆك و زاخۆ رێزەکا زۆر لێ گرت ب مەردینی و باشیا خوە خەلکێ ئاوارەیێن شنگالێ ڤەحواندن و دەرگەهێن ناڤەندێن خاندنێ هاتنە گرتن ژ پێخەمەت ئاکنجیکرنا خەلکێ شنگالێ دناڤ قوتابخانان دا و حکوومەتا هەرێما کوردستانێ هەمی دامودەزگەهێن میری ئێخستنە د خزمەتکرنا خەلکێ شنگالێ دا. ئەڤ جینۆسایدا ھۆڤانە یا تیرۆرستا رێکخراوا داعش زۆر پیرو گەنج و کچ بەرزەکرن و زیندانکران و کوشتن گۆر بگۆر، وەکو گوندێ کوچۆ برنا زۆر کەسان ب زۆرێ بۆ سوریا و بەعاج و تلەعفەرو جهێن نەدیار دەرھەقێ کەسێن بێ گۆنەھ و زۆرێ بەرامبەر وان هاتە ئەنجامدان.
دیسان ئەڤه برینەکا کویرە ناهێتە ژبیرکرن. ئێک ژ کارەساتێن مەزنە و بێسەرو شوێنکرنا کوردێن ئێزدی، کیمیابارانکرنا حەلەبچە و چەندیین جهێن دی یێن کوردستانێ. زیندانکرن و بەرزەکرنا زۆر کوردێن ئێزدی. دیسان شەھیدێن کورد و ئێزدیان ناسناما خەباتەکە ماندونەناسن و قۆربانیێن وان بەرێ بناغا رێکا بەرەف سەرخۆبوونێ یە و مۆکمکرنا ئیرادە و ھێزن بۆ بەردەوامیدانێ ب خەبات و رێبازا پیرۆزە و کارەسات و جێنوسایدکرنا ئێزدیان برینەکا قۆلە کو چ جاران ناهێتە ژبیرکرن. چونکی کارەساتەکا دژی مرۆڤایەتی هاتە ئەنجامدان و نها دا ئەڤا کو نوکە ب دەستڤه هاتێ ل باشوورێ کوردستانێ. واتا ل هەرێما کوردستانێ ب هەبوونا خۆڕاگریێ و ماندیبوونا خەلکێ ئەڤێ ھەرێمێ کو سەدەهان سالان، خوە نەدانە پاش و ب درێژیا دیرۆکێ دوژمنێن گەلێ کورد هەمی رێک بکارئیناینە ژبوۆ ژناڤبرنا نفشێ مللەتێ کورد، کارەساتا شنگالێ ئێک ژ وان نموونا نە. بیرکرن د رویدانەکا ب ئەڤی شێوەیێ هۆڤانە ناخێ مرۆڤایەتیێ دهەژینیت. گەلێ کورد قوربانێن کورد و عەقلیەتا چەپەلێن داعش و وەکو وان تاوانێن دژی هەموو گەلێ کورد بوو کو هزرۆ عەقلی رژێما چەپەل یا عیراقێ دڤیان کوردێن رەسەنێن ئێزدی و گەلێ کورد هەر نەمینن و ب ئێک جاری بهین ژ ناڤببەن. بەلێ گەلێ کورد و ئێزدێن بهێزو ئیرادەییەک خۆراگر شیاینە دیسان خۆراگربن بەرامبەری داگیرکەران و خۆراگریا خوە پاراستی یە و ل دوماهیکێ ماندوبوون و قوربانێن زۆر خەلکێ کوردستانێ ب گیان و خوینێ ئەڤ ھەرێمە هاتیە پاراستن. نوکە ژی ب زۆر ھەوڵ و پلانێن دوژمنان و ھەر ژیان و ل ڤێ هەرێما کوردستانێ یا بەردەوامە بەرەف ئەزموون و دەستکەفتێن باشتر ڤە دچیت. ئێزدی ژی هەبوون و رەسەنەتیا خوە بەردەوام دپارێزن. جینۆسایدکرنا کارەساتا شنگالێ لبیرەوەریا 9 ساليا ژ جینۆسایدا شنگالێ بھیڤیا سارێژکرنا برینێن وان یێت کویر ژلایێ ھەموو دامودەزگایێن پەیوەندارڤە وپێتڤی یە هەموو بهێنە قەرەبوکرن ژ هەموو لایانڤە. سەرەرای وان ھەموو ئێش و ئازارێن تا نوکە د کەمپا دا رەوشەکا نەباش دانە. بەلێ جهێ داخێ یە پشتی بورینا 9 سالان هێشتا خەلکێ شنگالێ مەیێ دناڤ کەمپاندا. لەورا فەرە جێبەجێکرنا رێکەفتنامەکێ دناڤبەرا حکومەتا هەرێما کوردستانێ و حکومەتا عێراقێ بهێتکرن داکو ڤەگەرن سەر جهـ ووارێن خوە. دیسان فەرە وەلاتێن نێڤدەولەتی یێن زلهێز ڤێ کارەساتێ ب جینۆسایدکرن ب قەلەم بدەن. چونکی ئەڤ کارەساتە بۆ وان کو ھەردەم لبەرچاڤێن وانن و براستی تراجیدو چیرۆك و وێنێن وان ل وی دەمی ناخێ هەموو جیهانێ ھەژاند و دبەردەوامن.
- نڤیسەر و چالاکڤان
- (گووتار دەربڕینا بۆچوونا نڤیسکارانە، نەیا سایت و گووتارنامەیا رۆژئارتیکڵ)