جیهاد موستەفا- دهۆك
سیاسەت، ئەو بابەتێ دناڤ هەموو دانوستاندنان دا و ئەو زانستێ هەموو مەلەڤانیان تێدا دکەن بێى کو یاسا و ئەلیفبێتکێن وێ جهێ گرنگیێ بن. لێ سەرەراى کو مە پێزانین ل سەر سیاسەتێ هەبن یان نەبن، ئەڤە وێ چەندێ ناگەهینیت کو مە دیتنەکا تایبەت ژ بۆ سیاسەتێ نینە. چونکە دەمێ ئەڤ پەیڤە دهێتە گۆتن، وێنەک ل بەر چاڤێن مە دیار دبیت.
ئەڤ گۆتارە نە هەولدانەکە ژ بۆ پێناسەکرنا سیاسەتێ، هەر چەندە پێناسەکرنێ گرنگیەکا مەزن هەیە، لێ رەنگە ئەو تشتێ ژ پێناسەکرنێ گرنگتر ئەو بیت کو ئەم ب ڤەکۆلین کا ئەرێ سیاسەت د هزر و مەژیێ مە دا چ رامان ددەت؟! ئەرێ سیاسەتێ ل دەف مە چ دەلالەت هەنە؟!
ل دەستپێکێ، گرنگە تێبینیەکا نڤیسکار سەبرى سلێڤانەى ل بەر چاڤ وەربگرین، دەمێ دبێژیت کو مە سیاسەت ژ عەرەبان وەرگرتییە، لێ پێتڤى ئەو بوو کو مە ژ ژێدرى وەرگرتبا، ئانکو ژ گریکیان.
سیاسەت د زمانێ عەرەبى دا “ب خودانکرن و ب رێڤەبرنە” ئانکو سیاسەتمەدار و دەستهەلاتدار رۆلێ شڤانان دگێرن و خەلک ژى وەکو کەرەکێ پەزى دهێتە هژمارتن. رەنگە هەگەر دەستهەلاتدار شڤان بیت، ئەڤە نە گرفتەکا مەزنە، لێ ب وى مەرجى کو ئەڤ شڤانە د بەرژەوەندیا خەلکى دا کار بکەت. لێ گرفت ئەوە کو هەر دەمێ شڤانێن مە هەست ب برسێ کرن، پەزەکى سەرژێدکەن، دا کو خۆ پێ تێر بکەن. ل ڤێرە، گۆتنا تیوسیدیدسى جهێ خۆ دگریت “ئەو کەسێ ب هێز دێ وێ کەت یا کو وى دڤێت، ئەو کەسێ لاواز ژى دێ ل دیف یا پێتڤى ئێشیت”.
ل دەڤەرا مە، سیاسەت تا وى رادەى کرێت و تاڵ بوویە، ئێدى ژبلى ب سەردابرنێ، سیاسەتێ هیچ رامانەکا دى نینە. ئانکو ل هەر جهەکێ سیاسەت هەبیت، ب سەردابرن هەیە. ب رامانەکا دى، سیاسەت هەر تشتێ رەش و توندە، سیاسەتمەدار ژى کەسەکە ژ بلى بەرژەوەندیێن خۆ چ جاران هزر د بەرژەوەندیێن خەلکى دا نەکرییە، خزمەتکرنێ ژى چ جه د فەرهەنگا وى دا نینن.
ل دەڤەرا کو ئەم تێدا دژین، عەدالەت و یەکسانى و مافان جهەکێ راستەقینە د سیستەم و هزرا مە دا نینە، ل جهێ وێ هێز وەکو خوداوەندەکێ تێگەهشتى حوکمى ل زاتێن مە دکەت، وەدیارە دەستهەلاتدارێن دەڤەرێ ب شیرەت و گۆتنا شتیرنەرى کرن “مستەکا هێزێ ژ گینیەکێ حەقیێ باشترە”. ئەڤ گۆتنە ب شێوەکى ژ شێوەیان گۆتنەکا کوردان ساخدکەتەڤە “هەیى بە کورێ کەرى بە”، ئانکو سەرمایێ مەعریفى و ئەخلاقى هیچ بوها و قیمەتەک نینە، تنێ سەرمایێ مادى دشێت جهەکێ باش دناڤ کۆمەلگەهێ دا بۆ مرۆڤى دابین بکەت.
ل دیماهیێ، گرنگە ئاماژێ بدەین کو ب درێژاهیا مێژوویێ هندەک هزرڤان هەبوون ل رۆیێ شرین و جوان یێ سیاسەتێ دگەریان -ئەفلاتۆن وەک نمونە- لێ واقعێ مە دەرسەکا بەرۆڤاژى نیشا مە دا، چونکە ئێدى کەس ل باژێرێن نموونە و مافێن مرۆڤان ناگەریت، بەلکو ئەم ل بەرامبەر خوداوەندێ هێزێ سوجدێ دبەین و دبێژین “نفسی نفسی”.