جیھان كارێ خۆ دكەت بۆ بەرسنگگرتنا كۆرۆنایێ و نەھێلانا بەڵاڤبوونا وێ و كێمكرنا مرنێ ب ڤێ ڤایرۆسێ. ئەڤێ ڤایرۆسێ قەیرانەكا جیھانی پێكئینایە و دەولەتێن مەزن ل جیھانێ پێڤە یێن مژیلن وەك (ئەمریكا، چین، بەریتانیا، ئەڵمانیا، كەنەدا). ڤان دەولەتان ژێرخانەیا ئابووریا تەندروستی ھەیە بۆ چاڤدێریكرنا وەڵاتیێن خۆ ژ ڤێ نەخۆشیێ. لێ ل ھەرێما كوردستانا عیراقێ دەسھەڵاتا حكوومەتێ كارێ خۆ دكەت بۆ بەرسنگگرتنا مافێن ھەڤوەڵاتیان. تنێ ڤێ حكوومەتێ رێنمایێ دەركرینە بۆ رێگرتنا بەڵاڤبوونا ڤێ ڤایرۆسێ كۆرۆنا وەك قەدەغەكرنا خڕڤەبوونان ل بازاری و گرتنا دەرگەھێن قوتابخانان و مۆڵان و كێمكرنا دەمژمێرێن دەواما فەرمانبەران و… راوەستاندنا مووچەیان و نە دانا پاشكەوتی وان. تێناگەھم ئەڤێ كۆرۆنایێ چ پەیوەندی ھەیە ب مووچەیێن فەرمانبەرانڤە كو ھاتینە راوەستاندن یان گیروكرن. دەمێ وەزیرێ دارایی دبێژیت (واز لە مووچە و پارە بێنن ژیانتان گرنگترە) مانا وێ چییە؟. نێ بەری نھا ئەڤ كۆرۆنایە ل چینێ بەڵاڤەببوو و چینێ مووچەیێن فەرمانبەرێن خۆ گیرونەكرن، بەلكو ب ھەموو شیانێن خۆڤە شەرێ كۆرۆنایێ كر و خزمەتا ھەڤوەڵاتیێن خۆ كر. لێ دەستھەڵاتا حكوومەتا ھەرێمێ ھەموو شیانێن خۆڤە شەڕی لگەل ھەڤوەڵاتیێن خۆ دكەت. بۆ نموونە نەبوونا مووچەیان و خزمەتێن تەندروستی، بەرۆڤاژی وەڵاتێن كەنەدا و سویدێ كو وان گۆتنە ھەڤوەڵاتیێن خۆ ل مالێن خۆ روینن حكوومەت دێ كریێن ھەوە دابین كەتن، دگەل خزمەتێن تەندروستی. وەك وەڵاتێ ئەمریكا خزمەتێن تەندروستی بێ بەرامبەرن بۆ ھەڤوەڵاتیێن خو دابین دكەت و ل وەڵاتێ بەلچیكا حكوومەت دێ قەرەبویا دوكان و مەیخانە و كافێ و خارنگەھێن كارێن خۆ راوەستاندین بكۆژمێ (4000) یورۆیان بۆ ماوەی سێ حەفتیان.
ل ھەرێمێ نەبەڵاڤكرنا مووچەیان كارتێكرنەكا خراب ھەیە ل سەر خێزانێ كو بێ ھیڤیێ پەیدا دكەت. ڤێجا دێ چەوا بەرامبەری مەترسیا ڤایرۆسێ كۆرۆنایێ راوەستێت؟ ھەروەسا كێماسیەكا مەزن دەربارێ شیان و بەرھەڤیێن تەندروستی ژ ئالیێ پزیشك و نەخۆشخانانڤە. ئەڤەژی ڤەدگەریت بۆ گەندەڵیێ دناڤ سیستەمێ سیاسیێ ھەرێمێدا. ھەر ژ سالێن نۆتانڤە و ژ ئەنجامێ ڤێ گەندەڵیێ، كەرتێ تەندروستی یێ پاشكەفتیە و ھەتا ئەڤرۆ ژمارەیەكا پزیشكا دەركەفتینە بۆ دەرڤەی ھەرێمێ. ئەڤەژی مەترسیا بەلاڤبوونا ڤێ ڤایرۆسێ كۆرۆنا زێدەدكەت كو دەستھەڵاتداران ھەر ژ دەمێ وەرگرتنا دەستھەڵاتێ و ھەتا نھا نەزانیە چەوا دێ ھەرێمێ برێڤەبەن، تایبەت ژ لایێ تەندروستیڤە. چونكو وان نە نەخۆشخانە و نە تاقیگەھ و نە كۆمەڵگەھێن پزیشكی یێن حكوومی ئاڤانەكرینە دا ھەڤوەڵاتی مفای ژێ وەرگرن، د قەیرانێن تەندروستیدا وەك ڤایرۆسا كۆرۆنا. تا وی رادەی ھەتا نھا دەمامك بەرھەڤ نەكرینە بۆ ھەڤوەڵاتیان. ئەڤا رووددەت ل ھەرێمێ ژ ئەنجامێ گەندەڵیا سیاسی كو ھەڤپشكانێ د سیستەمێ حكوومیدا ھەیە. گەندەڵیا دارایی و ئابووری كو ئابوورەكێ ئاڤا ھەڵوەشاندیە، گەندەڵیا كارگێری كو كەسێن كارگێری نینن رێكخستنا كارووبارێن ھەرێمێ بكەن. وەك لایەنێ تەندروستی كو یەكسانە لگەل مەترسیا ڤارۆسێ كۆرۆنا، ئانكو پترە كو ساخبوون ژ دەستھەڵاتێ ڤێ حكوومەتێ نینە.
ژبەر ڤێ چەندێ خۆزی توشبوویەكێ كۆرۆنایێ چینی یان ئیرانی یان ئیتالی بێنژیبا د كۆمبوونەكا ڤان حزبێن کو دەستھەڵاتا سیاسی ل ھەرێمێ پێكدئینن. بەلكو ھەڤوەڵاتی ژ وان رزگارببان و كوڕێن ھەرێمێ دەست ب ئاڤاكرنا ھەرێمەكا نوی كربا دویر ژ گەندەڵیێ. ھەرێمەكا پێشكەفتی و خودان ژێرخانەیەكا ئابووری و تەندروستی بۆ بەرسنگگرتنا قەیرانێن ئابووری و تەندروستی.