سەرھلدانا دھۆکێ ل ساڵا ١٩٩١ شۆڕەشەک بوو، ژبۆ ئازادیێ و بەرھەمێ وێ ژی پەناگەھا ئارام یا ژیانا ئەڤرۆیە کو ئەم ب سەربەستی تێدا دژین. د ژیێ من دا چ دەمەک وەکی دەمێ سەرھلدانا دھۆکێ یێ خۆش نەبوو. ل رێککەفتی “۱۹۹۱/۳/۱٤”ێ ئەم چەند ھەڤالەک ل تاخێ بەرۆشکێ کۆمبووین، مە پەیوەندی دگەل (شەھید وەحید خۆرکی و شێخ عەلی) ھەبوون. پشتی دونیا تاری بووی بەرەف ماڵا شەھید وەحید خۆرکی چووین ل تاخێ کۆچەرا. پشتی گەھشتین نیڤ دەمژمێرێ ل قاتێ دوویێ یێ مالا وی ماین. پاشی ترۆمبێلەکا ژ جۆرێ “پیک ئاپ” ئەم ڤەگۆھاستینە مالا (ئیبراهیم عەلی) هەتا بوویە دەمژمێر ١٢:٠٠ شەڤێ، زەڵامێن کو د وێ مالێ دا ئامادەبووین کو بەرهەڤییان بکەن بۆ سەرھلدانێ نێزیکی “١٠٠” زەڵامان بوون. د دەمەکێ دا ئیبراهیم عەلی ب ژوور کەفت و گۆت: (ھەڤالان مە پەیوەندییەکا باش دگەل گشت رێکخستنێن دەڤەرێ ھەبوو، بڕیاربوو د ئەڤ شەڤە دا دەستھەڵاتا حکوومەتا بەعس ل دھۆکێ ژناڤببەین. لێ نوکە من پەیوەندی ب ھەمییان کر، زۆربەیا وان رێکخستنان د بەرھەڤ نینن بەژداری د ڤێ شۆڕەشێ دا بکەن. ئەڤجا ھوین ئەڤێن ئامادەبووی ئەگەر دبەرھەڤ بن ئەم دێ چاڵاکییا خۆ ئەنجام دەین. ئەگەر ژی نە بفەرموون ھەر ئێک بەرەف مالا خۆ ھەڕن. لێ ل سەر مە پێدڤییە درازی ژی بین کو سوباھی حکوومەت ھەر تشتەکێ ب سەرێ مە بینیت). بڕیارا دلخۆشکەر د وێ کۆمبوونێ دا ئەو بوو ئامادەبوویان ھەمییان سۆز دا ل وی دەمی بزڤرنە مالێن خۆ پشتی دھۆکێ ژ سیخۆرێن حکوومەتا بەعس پاقژ دکەن. یان ژی لاشەیێن وان یێن بێی روح بۆ ماڵباتێن وان بزڤڕینن.
ئیبراهیم عەلی ھەمی زەڵامێن ئامادەبووی ل سەر چەند گرۆپەکان دابەشکرن و ھەمی گرۆپ ھاتنە پرچەککرن. بۆ ھەر گرۆپەکێ خالەکا رژێما بەعس دەست نیشانکر. ھەر زوی و ل پێش وەختێ دەستپێکرنا سەرھلدانێ گرۆپەک ھاتە ھنارتن ژبۆ کونترۆلکرنا نەخۆشخانەیا ئازادی ژ پێخەمەت خزمەتا چارەسەرکرنا برینداران. ژبەرکو دھاتە زانین چاڵاکییەک ھندە مەزن بێ قوربانی دان نابیت. لەوڕا ژی بۆ جھێن هەستییار و گرنگ بەرهەڤییێن باشتر و بلەزتر هاتنە کرن. سەرپەرشتێن گرۆپێ مە (شێخ عەلی و شەھید وەحید خۆرکی) بوون. خالێن بۆ مە ھاتینە دەستنیشانکرن بارەگایێ ئەمنا کەڤن و مەرکەزێ دناڤ بازاریدا بوون. پاشی بڕیار بۆ سەرپەرشتێن گرۆپان ھات کو ھەر گرۆپەک بچیتە جھێن بۆ ھاتینە دەستنیشانکرن. ل وی دەمی ئەم د جادەیا نەخۆشخانەیا ئازادی دا ھاتینە خوار تا گەھشتینە دووریانا گۆڕستانێ. ل وێرێ مە خۆ دابەشکر ل سەر دوو گرۆپان، گرۆپەک بۆ گۆمرکێن ھشک ل لایێ تاخێ گەلی. ئەم گرۆپێ دوویێ ژی چووینە دناڤ “بەرید”ێدا. ل وی دەمی مە دوو زەڵام ل سەر پرا مەسیحییان یا ناڤدار ب”جسرێ فەلا” ھێلان ژبۆ ھندێ ئەگەر ھێزەکا دوژمنی ھات دا رێک لێ بھێتە گرتن و ل پشت مە نە زڤڕن. دەمێ ھاتییە دەستنیشانکرن بۆ دەمژمێر (سفر) ٣:٤٥ خۆلەکی سپێدێ بوو. ل وی دەمی ھەڤالەک مە سەدیق خۆرکی ب بلندگۆیێ گازی دوژمنی کر “وەرن رۆژا ھەوە ب دووماھیک ھات. خەلکێ دھۆکێ ئێدی ھەوە قەبویل ناکەت. ئەگەر ھوین خۆ رادەست بکەن دێ روحا ھەوە یا پاراستی بیت” ل وی دەمی ل چ جھێن دھۆکێ کارەب نەبوو. ب تنێ ل نەخۆشخانەیا ئازادی کارەب ھەبوو، مە دیت ب رۆناھیێن کێم لڤینێن مەزن دناڤ بارەگایێ ئەمنێ دا دروست بوون. وان گازی ئێک و دوو دکر و گەلەک د ئالۆز و شەپرزە بوون. پاشی بێدەنگییەک دروست بوو.
پشتی سێ جارێن دی داخازا خۆ رادەستکرنێ ژێ ھاتییە کرن. کەس ژ وان ئامادە نەبوو خۆ رادەستبکەت. ل وی دەمی وەحید خۆرکی داخواز ژ (ئەیوب بێی) کر گۆلەیەکا چەکێ (ئارـ بی ـ جی) ئاراستەی مەرکەزی بکەت. دگەل دەنگێ پەقینا ئێکەم گوللـە، ئێدی سەرھلدانا دھۆکێ دەست پێکر. پاشی ل تاخێ زۆزان (سەرێ محەلا قەرەچان) ژی گرۆپەکێ رێکخستنا مە هێرشی لژنەیێ کر و تەقە ل لژنێ کر، و ل سەرانسەری دھۆکێ بۆ گوڤەندا چەکێ شۆڕەشگێڕێن سەرھلدانێ. ل ھەمی خالان بوو ئاگرباران ل سەر سەرێ دوژمنی. پشتی شەڕەکێ دژوار ب چەکێ گران ھاتییە کرن، مە ب پیادە و چەکێ سڤک ھێرشی مەرکەزی کر، ئەم شیاین مەرکەزی کۆنترۆل بکەین . پشتی کۆنترۆلکرنا مەرکەزی بڕیار ئەو بوو بزڤڕینە جھێن خۆ دناڤ “بەرید”ێ دا. لێ ژ بەری گەھشتنا مە بۆ جهێ دەستنیشانکری، د رێکێ دا ئەمنێ ب چەکێ گران تەقە ل مە کر. ل وی دەمی چەکێ وان گەلەک یێ ب ھێزبوو. لێ ئیرادا مە گەلەک ژ چەکێ وان ب ھێزتربوو. مە ژی ب موڕالەکا بلند بەرسڤا وان دا. ھەر ژ ئێکەم تەقا ئەمنێ ئاراستەی مە کری (مەمێ بێنارینکی) شەھیدبوو، دوو برایێن وی ژی بناڤێن (محەمەد ساڵح و عەبدللا) دگەل مە د بەژدار بوون. بەری دونیا رۆهن ببیت ھەردوو برایان تەڕمێ شەھید مەمێ بەرەف نەخۆشخانێ بر. پاشی د بەردەوامیا شەڕی دا (زەینەل گیزی) ژی دھێتە ھنگافتن. پشتی دونیا رۆهن بووی خەلکێ دلسۆز و شەڕەفمەندێ پارێزگەھا دھۆکێ “ژن، زەڵام، گەنج، زارۆک و پیران” سینگێ خۆ ژ گوللـەیێن دوژمنی نەپاراست و بەرەف بارەگایێن حکوومەتا بەعسییان ھاتن ژ پێخەمەت ئازادییا ئەڤرۆ.
پشتی بەرگرییەکا بھێز یا دوژمنی ل دەمژمێر ١١:٠٠ سپێدێ، خەلکێ شەرەفمەند و خۆڕاگرێ دھۆکێ شیان بارەگایێ ئەمنێ ژی پاقژ بکەن ژ سیخۆر و لەشکەرێ حکوومەتا بەعس. ل وی دەمی زانیاری ھاتن کو ھندەک لەشکەرێ بەعسی دناڤا مالا پارێزگارێ وی دەمی دا ماینە و پێدڤییە ئەم بچین وێرێ ژی پاقژ بکەین. ئەڤە د دەمەکی دا ب تنێ مە ئێک گوللـەیا چەکێ “ئار ـ بی ـ جی”یێ مابوو. ئەز دگەل ئەیوب بێی و شێخ عەلی ئەم بەرەف مالا (چیایی دێوالی ئاغا )ی چووین. ل وێرێ ١٢ گوللـەیێن دی یێن چەکێ “ئار ـ بی ـ جی” دگەل ھندەک چەکێ سڤک دانە مە. پاشی بەرەف مالا پارێزگارێ وی دەمی چووین یا نوکە مالا بابەکر زێباری. ئەیوب بێی گوللـەیەکا “ئار ـ بی ـ جی”یێ ئاراستەی وێ مالێ کر، و دگەل وێ ئاراستەکرنێ ئەیوب ب گوللـەیەکا چەکێ دوژمنی دھێتە ھنگافتن و تا مە گەھاندییە نەخۆشخانێ، ب مخابنیڤە ئەوژی گەھشتە کاروانێ شەھیدان، و ئێدی تەقە ل دھۆکێ راوەستییا و ئاشتی و ئازادی بەرقەرار بوون. دهۆکێ ژی مل ب ملێ باژێڕێن دی سەرکەفتن راگەھاند و بۆ پەناگەهەک ئارام بۆ ژیانەکا ئازاد.
ھزار سلاڤ ل گیانێ تەڤایا شەھیدێن سەرھلدانێ و کورد و کوردستانێ. ل ڤێرە من دڤێت ناڤێن هندەك ژ وان کەسێن بەژدار د سەرھلدانێ دا ژ گرۆپێ مە کو د ھزرا من دا ماینە دیاربکەم (شێخ عەلی، وەحید خۆرکی، ئەیوب محەمەد بێی (شەھید)، مەمێ بێنارینکی (شەھید)، نەزیر مەلا رەسول گیزی، حەسەن ئیسلام گیزی، زەینەل حەجی گیزی، محەمەد ساڵح بێنارینکی، عەبدللا بێنارینکی، سەدیق خۆرکی و … داخازا لێبورینێ ژ ھەر ھەڤالەکی دکەم یێ کو بەژداربوو و من ناڤێ وی نەگۆت بیت کو ل ھزرا من نەما بیت.
(گووتار دەربڕینا بۆچوونا نڤیسکارانە، نەیا سایت و گووتارنامەیا رۆژئارتیکڵ)
وێنەیێ شەهید ئەیوب محەممەدعەلی بەرگارەی