زانكۆیا (واشنتۆن ئهند جیفهرسۆن) ئهوا ل ساڵا (1718) ل (بهنسلڤانیا) هاتیه دامهزراندن، ژ كهڤنترین و گرنگترین زانكۆیێن ئهمریكییه، بایهخی ب بیاڤێن خواندنێن باڵا ددهت. خهلاتێ دكتۆرایا شاناز بۆ چهندین جاران دایه كهساتیێن بهرنیاس و یێن ههژی. ئهڤ ئێكه ژی بۆ چهندین سهدهیان ڤهدگهرێت، بهلێ ههردهم ژ كهسێن ئهمریكی بهخشیه. بۆ نموونه (2007) دابوونه ویلیهم باتلهری سهرۆكێ لیژنا نیڤدهولی یا بسپۆرێن یاساناس، ههروهسا ژی ل ساڵا (2006) جێمس جۆزێف بالیۆزێ پێشین یێ ئهمریكا ل باشوورێ ئهفریقیا و گهلهكێن دیتر ژی. بهلێ بیرا مه دهێت ل ساڵا (2008) بۆ جارا ئێكێ بوو ددهنه كهسەكی كو نهیێ ئهمریكی بیت، ئهو ژی (نێچیرڤان بارزانی)یه و ب دروستی ل (17/5/2008)، وهكو رێزلێنان بۆ رۆلێ وی یێ كاریگهر د بیاڤێ خزمهت، پێشڤهچوونا دیمۆكراسیێ و دابینكرنا خزمهتگوزاریان بۆ گهلێ ههرێما كوردستانێ و ئهو گوهۆرینا پێشچاڤ د پێشخستنا سهروسیمایێ وێدا. ئهڤجا سازیێن زانستی یێن وهكو زانكۆ و پهیمانگههێن ئهكادیمی یێن بسپۆر ئهم ههموو دزانین كو جهێ باوهریێنه و نادهنه كهسێ، ههكه پشتبهستنێ ل سهر بهلگهنامهیێن ههژی و حنێرێن مهزن و پێزانین دروست نەکەن. ههكه نه ئهو دنهچار نینن بدهنێ كهسێ دی، ئهو ژ هایداربوونا وان بوویه ل سهر وێ ئێكێ یا ل ههرێما كوردستانێ هاتیه كرن، كو پشكهكه ژ عیراقا فیدرال ل وان سالێن بهری هینگیدا یێن كابینهیێن حوكمهتا (نێچیرڤان بارزانی)، دهاتن عیراقا كاڤل ددیت و ل ههمان دهمی دهاتنه ههرێم ژی ددیت، ئهردو ئهسمان فهرق بوون. ئهڤه راستیهكه مرۆڤ ئاشكهرا بكهت. نه ههما ژبهر هندێ كو سهرۆكهكێ حوكمهتهكێیه، چونكو گهلهك ژ سهركردێن جیهانێ باوهرناكهن ئهڤ بهخشینه بدهستڤهبهێت، كهس باوهر ناكهت زانكۆیهكا هۆ یا ب ناڤودهنگ رابیت خوه تووشی تشتهكێ بێ بنیات و نه ل سهر تشتهكێ ڤالا بكهته خودان. لهورا پیڤهرێن وان زۆر د هوور و دروستبوون كو كهسهكێ غهیری ئهمریكی خهلاتبكهن و ئهو دزانن كێ خهلات بكهن و كهنگی و ژبهر چ.
(نێچیرڤان بارزانی) ژی ل وان رێورهسمان ئهڤ خهلات بژانده ل سهر گشتیا مللهتێ خوه یێ كورد دهمێ گۆتی: جهێ شانازیێیه ل شوونا گهلێ كورد من ئهڤ باوهرنامه وهرگرتیه. هینگی (1500) كهسێن بهرههڤبووی ژ قوتابیان و مامۆستایێن ئهمریكی رابوون ژ پیانڤه وهكو رێزگرتن بۆ خهلاتكرنا كوردهكی.. پێشمهرگهكی كو ئهو ژی سهرۆك وهزیرێن ههرێما كوردستانێ بوو. بهری هینگی ژی ساڵا (2007) نێچیرڤان بارزانی وهكو سهركردهیێن لاوێن جیهانێ هاتبوو خهلاتكرن، واته بهری هینگی ب سالهكێ. هینگی ژی ئهو و چار كهسێن دیتر ب رهخ ویڤه هاتنه خهلاتكرن، كو ئهوان ژی رۆلهكێ بهرز ههبوو د بیاڤێن كارێ خوه دا. ڤێ زانكۆیێ باوهرناما شاناز ژێرا بهخشیان و دهمێ ژێ بهخشیان ژی دیاركرن كو وان حهزه كو ئهڤ چهنده ببیته هاندهرهك بۆ گهلهك سهركرده و كهسانێن بهرپرس ههرئێك د بیاڤێ ئهركێ خوه دا سهركهفتێ بینیت و بهر ب پێشڤه بچیت. ئهڤجا ئهوی وهكو ههلگرێ ڤێ باوهرنا باروهپێكری و ل ڤی ئاستێ هنده باڵا، مه نهدیته كو رۆژهكێ ههر ساڵا (2008) ههتا نها خوه ب كێمترین تشت. پیتا (د.) ب ناڤێ خوه ڤهكهت، یان پێ بخوریت، یان ههر بهحس ژێ بكهت و سهرهرای مافێ وییه. بهلێ پسیار ئهوه ئهرێ بۆچی گهلهك ژ خهلهكێ بهرهڤاژی مهلهڤانیان دكهن و بۆ بهرژهوهندیا بیانیان و دوژمنێن گهلێ كورد كاردكهن، خهونێن نهخۆش ب سهركردهكێ ب ڤی ئاستیڤه دبینن و نا بێژن یهلا خێر؟! یان دخوازن سیاسهتێ ب هندهك تشتێن دیتر ڤه گرێبدهن و بكهنه بههانه؟!
(گووتار دەربڕینا بۆچوونا نڤیسکارانە، نەیا سایت و گووتارنامەیا رۆژئارتیکڵ)