سلوکێ دەرەکی یێ هەر یەکەیەکا نێڤدەولەتی دکەڤیتە بن حوکمێ سێ رەهەندێن سەرەکی ئەو ژى: رەهەندێ گرێدای ئارمانجێ، رەهەندێ دەرەکی، رەهەندێ کارتێکەریێ. ئەڤ هەرسێ رەهەندە دیاردەیا سیاسەتا دەرەکی جیاواز دکەن ژ دیاردەێن دیترێن سیاسیێن خودان پەیوەندی. ژبەرکو رویدان د سیاسەتا دەرەکیدا یا ژێکجودایە ژ رویدانا دسیاسەتا ناڤخۆییدا، سەرەرای یا ب زەحمەتە سیاسەتا دەرەکی بهێتە جوداکرن ژ سیاسەتا ناڤخۆ ژلایێ زانستیڤە ژئەنجامێ هەبوونا هەڤگرێدانەکا موکوم دناڤبەرا واندا کو وان پێشکەفتنێن دناڤ جڤاکێ نێڤدەولەتیدا چێبووین سەپاندییە مینا زالبوونا رەهەندێن ئایدۆلۆژى، ژناڤچوونا دیوارێن دناڤبەرا جڤاکێن سیاسیدا، پێشکەفتنا تەکنولوژى و کونترۆلا لایەنێن جەماوەری ل سەر سلوکێ سیاسی. ل ڤێرێ نێچیرڤان بارزانى پێنج پێشنیاز ئاراستەی سکرتێرێ گشتى نەتەوە یەکگرتووەکان دکەت: داخازێ دکەت نێردەی تایبەتى سکرتیرى گشتى یوئێن ل عیراقێ ببیتە ناوبژیکار بۆ جێبەجێکرنا ماددەىیا 140ى ژ دەستورێ عیراق. ئەڤە باشترین رێکە بۆ هندێ کو راستى بهێتە بەرچاڤ. یا دوویێ ئاستێ نوینەرایەتىا نەتەوە یەکگرتووەکان ل هەرێما کوردستانێ بهێتە بەرزکرن. هوسا زانیاریێن دروست دێ وەرگرن و دێ شێن پتر هاریکار بن دگەل هەرێما کوردستانێ، یا سیێ کەسەک وەکو بەرپرسى کاروبارى مرۆڤى نەتەوە یەکگرتووەکان بهێتە دانان، یا چارێ بنگەهێ سەرەکى بەرنامەیێ مرۆڤى نەتەوە یەکگرتووەکان ل بەغدا بهێتە ڤەگوهاستن بۆ هەولێر، یا پێنجێ فیدرالیزما هەرێما کوردستانێ ل راپۆرتێن نەتەوە یەکگرتووەکان دا ئاماژە پێ بهێتە دان و دانپێدانێ بکەن.
(کارل فردریک) ئاماژە ب پەیوەندییا موکوما دناڤبەرا سیاسەتا دەرەکى و سیاسەتا نافخویى دکەت، دەمێ دبێژیت: (سیاسەتا دەرەکی کاریگەر دبیت ب سیاسەتا ناڤخۆ ب تایبەتى د سیستەمێن دیموکراسیدا، و هەر گرفتەکا ناڤخۆیی رەهەندێن دەرەکی ژى بخۆڤە دگریت). دەستپێکرن ژ وێ راستیێ کو سیاسەتا هەر دەولەتەکێ دەرەنجامێ تێکەلیا راستی و گهورینکاریێن ناڤخۆ و دەرەکییە. هوسا نێچیرڤان بارزانى ژى وێ سیاسەتێ برێڤە دبەت، چونکى باشترین رێکە بۆ چارەسەریا کێشەکان، د جیهانا ئەڤرۆکەدا سیاسەتا دەرەکی نەمایەڤە درێژەپێدەرا سیاسەتا ناڤخۆ بتنێ، بەلکى تەجسیدا وێ گهورینا مێژوویی یە یا پەیدابووی ژ وی واقعێ پێکدهێت ژ ناڤێکهەلبوونا کاودانێن ناڤخۆیی و نێڤدەولەتی دگەلێکدا. ژبەرهندێ هەبوونا وێنەیەکێ گرێگرتی دهێتە دیتن دناڤبەرا سیاسەتا دەرەکی و سیاسەتا ناڤخۆیی، ژبەرکو دشیاندایە سیاسەتا دەرەکی بهێتە دیتن وەک رەنگڤەدانەک بو بەرژەوەندیێن نێڤدەولەتی و ژیوارێ وێ یێ ناڤخۆیی. سەرەرای کو ئارمانجێن سەرەکی یێن هەردوو سیاسەتان دژێکجودانە، چونکى تەوەرێ سیاسەتا ناڤخۆ ل دور مانێ و بەرەڤانیێ و پاراستێ دزڤریت، لێ کۆمەکا شەنگستەیێن وێ پەیوەندییا هەى دگەل شەنگستەیێن سیاسەتا دەرەکی، بۆ نموونە: بارگرانیا دەرەکی و مەزاختنێن بەرەڤانیێ ئەوا گرانیەکا ئاشکەرا دئێخیتە سەر بەرفرەهی و ئاستێ ژیارێ، لێ ژلایەکێ گەلەکێ ژێکجودا بەرچاڤ دهێتە وەرگرتن. و ژ ئەنجامێ کارتێکرن و کاریگەربوونا هەردوو سیاسەتان ل سەر ئێکودوو د جیهانا ئەڤرۆکەدا، هندەک دبینن، مینا (گریگۆری ڤلاین) رێڤەبەرێ هاریکارێ دەزگەهێ ئەتلەسی یێ کاروبارێن نێڤدەولەتی دبینیت: (دشیاندا نینە سیاسەتا ناڤخۆ بهێتە جوداکرن ژ سیاسەتا دەرەکی د جیهانا ئەڤرۆکەدا).
(گووتار دەربڕینا بۆچوونا نڤیسکارانە، نەیا سایت و گووتارنامەیا رۆژئارتیکڵ)