ئەگەر ئەم چەند لاپەرەکێن مێژوویا حکومەتا بەعس هەڵبدەین، دێ بینین کو زۆر لاپەرێن رەش هاتینە تۆمارکرن دژی گەل و ئۆلێن جودا. ڤی رژێمێ رێک نەددا ژ بلی حزبا بەعس کەسێ دی هەبیت، ئەگەر کەسەک دیڤچوویێ رێباز و پرۆگرامێ بەعس نەبا ب توندی دژایەتییا وی دهاتە کرن، رەخنە ل دەف رژێما بەعس نەدهات قەبیل کرن. ئانکو دشێین بێژین سیاسەتا بەعس ئەو بی هەر کەس دگەل وان دۆستە یێ دگەل وان نەبیت دوژمنە. پرسیار ئەوە بۆ ئەمریکا و هەڤپەیمانێن وێ پشتی ڤان هەمی تاوانێن رژێما بەعس کرین دژی گەلێ عێراق و ب تایبەتی دژی کوردا سنورەک بۆ نەدانا؟ دەمێ ئەنفالێن دژی کوردا و کیمیابارانکرنا هەلەبجە جیهانێ بێ دەنگی نیشان دا و سەرۆکێ ئەمریکا جۆرج بۆشێ باب گووت کێشەکا ناڤخۆیی یە!.
شەرێ سەدامی دگەل ئێران و دویڤدا دگەل کوێت، دهەمان دەمدا سەرهەڵدانێن خوارییا عێراقێ و گەلێ کورد دژی سەدام ل ساڵا 1991 رژێما بەعس هەر ما و نەهات ژناڤبرن. پرسیار ئەوە بۆ بڕیار هات دان کو ل ساڵا 2003 رژێما بەعس ب شەڕ ژناڤببەن؟ وی دەمی ئەڤ رژێمە حەتا ئاستەکێ نەرمتر بوو ژ بەرێ و چ تاوانێن مەزن نەهاتبوون ئەنجامدان! ب هەر حال زۆربەیا عێراقیان ب گشتی و وەڵاتێن دەوروبەر ئەڤ بریارە پێ خۆش بوو، چونکی تاوانێن رابردوو دلێ خەلکی رەش کر بوو. خەلکێ عێراقێ ب هیڤی بوون کو پشتی رووخاندنا رژێما بەعس ئێدی دێ کەڤن ناڤا نازو نیعمەتان، هەر تشت دێ باشتر بیت، تشتەک نامینت ب ناڤێ دیکتاتۆریەت و نەدادپەروەریێ، ئازادی رادەربرین دێ گەهیت لۆتکێ و رەوشا ئیمناهیێ دێ باشتر بیت. بەلێ پشتی رووخاندنا رژێما بەعس ئەڤ هزرە هەمی بینە خەون، سەدان هزار کەسان ئەڤ خەونە دگەل خۆ برنە ناڤا گۆڕی. پشتی ساڵا 2003 رۆژەکا رەش ب سەر عێراقێدا هاتە خارێ ب تایبەت بوو سونەیان. هەر رۆژ جەرگێ مالباتەکێ دسۆت، هەر کۆلانەکی تازیەک هەبوو، رۆندکێن خەلکی وەکی کانیان هشک نەبوون، چارۆکێن رەش پر ببوون ل ناڤا سیکێ، هەر رۆژ خەلک ل سەر جادەیان ب دڕاندانە دهاتن کوشتن، ب جۆرەکێ مرۆڤ چ بهایەک نەما، مەسەلا ئاڤەدانی و خزمەتگوزاری سەرەرای بودجەکی مەزن بەلێ هەمی دچیت خزمەتا کەسانەکێ دا. عێراق دنالیت بۆ پێشکەشکرنا خزمەتگوزاریێن دەستپێکی، عێراق ئێکە ژ دەهـ وەڵاتێن پاشکەفتی و زۆرترین هەژار و بێ کار تێدا هەنە. ئەڤە هەر هەمی ئەنجامێ ڤی شەری بوون. هەڤپەیمانا نەشیا رەوشا خەلکی باش بکەن و بەلکی خرابترکر ژ بەرێ. هەر دیسان نەشیا حکومرانێن باش دانێت، بەلکی ب تنێ گوهرینا سەروچاڤێن دیکتاتۆرەکێ بوو، پشتی ڤێ بیە لافاوا دیکتاتورا.
هەر ئەنجامێن ڤێ رەوشا عێراقێ بیە ئەگەر کو رێکخراوا داعش ب ساناهی ڤان دەڤەرێن عێراق کۆنترۆڵ بکەت. ئێک ژ وان ئەگەرا خەلکەک پەیوەندی دگەل ڤێ رێکخراوا تیرۆری بکەت ژبەر ڤان نەهامەتیا بی کو تووشی خەلکی ببوو. چونکی خەلک گەهشت بییە لۆتکا بێزاریێ ژ رەوشا عێراقێ. هەر چەند ئەم دشێین بێژین بۆ کوردان پشی شەڕێ ئەمریکا و عێراق تا ئاستەکێ زۆر باش بوو، چونکی کورد خودان پێگەهەکێ هێز دەرکەفتن ل عێراقێ. دەڤەرێن کوردا تا ئاستەکێ باش پێشڤەچوون ب خۆڤە دیت، هەرێما کوردستانێ ژ مەترسیا دڕندەکێ خلاس بوو. لێ ناهێت ڤەشارتن وەکی پێتڤی نییە، بەلێ دشێین بێژین کو ژ عێراقێ باشترین. ئەگەر 9ی نیسانێ رزگارکرنا عێراقێ بیت، خەلک نەفرەتا ل ڤان جۆرە رزگارکرنا دکەن، چونکی تەمومژەکێ سەر عیراقێدا گرتیە، رۆژ ب رۆژ عێراق بەرەڤ پاشڤە دچیت، عێراق بەرەڤ خرابوونە نە ئاڤابوون، عێراقێ چ سیادە و سەنگ نەمایە ل دەڤەرێ و هەر دەما وەڵاتەکێ بڤێت دێ هێت ناڤا خاکا عێراقێ. نوکە عێراق کریە گۆرەپانەک بۆ بەرژوەندیێن خۆ، دشێین بێژین عێراق هاتیە داگیرکرن و ژلایەکێ دیڤە هێزێن سیاسیێن عێراقێ ژی نە خودان بڕیارن و فەرمانان ژ ئاغایێن خوە وەردگرن.
(گووتار دەربڕینا بۆچوونا نڤیسکارانە، نەیا سایت و گووتارنامەیا رۆژئارتیکڵ)