فرانسيس فاكۆياما دبێژیت “ئهگهر ژيانهكا بهختهور دخازی دناڤ خوەزايێدا بژی ژيانهكا چاندنی”. ئهگهر نه هويرده كارژمێريا باژارا ته رحهت بهرنادهت، دێ ههرێ سهرگهردان بي. باوهر ناكهم چ مللهت وهكی كوردا ب خوهزايێ ڤه گرێدای بن. ئهڤ خوهزايه مينا ئاگرهكی جار ئهم گهرم كرنه جار ژی شهوتاندنه، بهختهوهر ژيانە. لێ نهزان مانه. (ريچ) دبێژيت كورد وهكی مللهتێن دی د حهسويد نينن، خوهزيا ب كهسێ ناخازن. ئهڤ كهڤنه شۆپيه نه يا چهند سهد سالايه، بهلكو يا ب هـزارێ سالايه. خوهزايا كو جارنا ئهم خوهدی كری، جارنا ژی ژ تۆرهبوونا وێ مه قوربانی بوو دانه دا ب سهر مهدا نههـێت. بهشهك ژ ئۆل و پيرۆزيێن مه پهرستنا خوەزايێ بوويه. ل دهڤ مللهتێن سامی بازرگانی و رێو رێبارێن وێ پيرۆز ديتنه، ركهبهری و ململانێ يا دناڤ ئهرهبا و جويا بهشهك سهڕهكه ژێ ئهو بوويه. رهنگڤهدانا خوه ڤهدايه دناڤ ئۆلێن وان ژیدا. ههتتا ل دهڤ عهرهبا پيرۆزيا هێشترێ ههر ژ بۆ وێ ئێكێ بوويه كو (شهمهندهفر)(ترێنا) بيابانێ دهاته ديتن. لهوما ب چهندين جار د قۆرئانێدا بهحس كريه. ل دهڤ هنديا ئاژهل پيرۆز بوويه بتايبهتی چێل، ههتتا هاتيه پهرستن.
ل دهڤ مللهتێن ئيرانی ب تايبهتی زهردهشتی رۆژ، رۆناهي، ئاگر، چاندنی، خاك، دارو بار، جو و جوبار، تشتێن ههری پيرۆز بوونه. ئهگهر ئێكی جويهك يان بيرهك كۆلابا ل دويڤ ئۆلا زردهشتی راست دا چيته بهـهشتێ، خاك وهسا يێ پيرۆز بوو نه دهێلا مرۆڤێ مری تێرا ڤهشێرن و بن ئاخ كهن دا پيس نهببا، دابهن داننه سهر چيايهكی يان شكێرهكی، دا تهێر و تهوال هاتبان گۆشتێ وان خاربا شنويكا دا ئينن هـهستيكێن وان ڤهشێرن دا پاقژ ببان. حهز ژ مێريا نهدكر ژبهر دزينا بهرو بۆمێ وان و كون كون كرن و سهرچێوێن خوهزايا مه پێڤه گرێدايی سوند پێدخارن. تشتێن پیرۆز بوون. ل دويڤ ئۆجهلان دبێژيت (يا ستار) پهيڤهك كورديه نهك ئهرهبی سوينده ب خوداوهندا (ستار) -(ستێر)، ئهز ب ڤی ئاگری كهمه، ب ڤێ رۆژا رۆن كهمه، وهك بهرو بۆم … ب ڤی نانی يان ب ڤی تهعامی كهمه. پشتی سيستهمێ سهرمايهداری مهترسيا ل سهر ژينگههێ جيهانا رۆژئاڤا پابهند كريه كو پارتيێن كهسكان يان ژی رێخستنێن ژينگهپارێزی دامهرينن. ئاخ بۆ گێلی و نهزانينا مه كوردا، دينێ مه ب خوه ژينگه پارێزبوويه، ژينگه پهرستی بوويه. برادهرهك ل ناڤ رێزێن پ. ك. ك دويركهتبوو هـاتبوو سلێمانيێ، گووت ئهم دهمهكی مان مه ڤيا پارتيهكا كهسكا دامهزرينين، مه داخاز ژ حكومهتا سلێمانيێ كر رهزامهنديێ بدهته مه، وان ژ مهرا گووت خوه بگرن هـهتا مام جهلال بڕيارێ ل سهر بدهت، پشتی دهمهكی بهرسڤا مهدا و گووت مام جهلال دبێژيت ئهڤ پارتيێن كهسكا وهكی شتينه (زهبهشينه) سهرڤه يێن (كهسكن)، بهلێ دناڤدا دسورن. چهپرهون، رازی نهبوو.
كۆنفيدراليهتا رۆژهـهلاتا ناڤينا ئۆجهلان ستوونهك ژێ ئهكۆلۆژيه، ئێك ژ بنهمايێن فهلسهفا زهرهدهشتێ كاله، ب تايبهتی بۆ رۆژا مهيا ئهڤرۆ ژ ئاڤ و ههوا پێتڤيتره. سيستهمێ سهرمايهداری دوژمنێ ژينگههـێ يه، ئهگهر بهرگيريهكا باش نهبيت دێ هـهموو ژيانێ تارو مار كهت. پيرۆزيا حهزرهتێ ئيبراهيم دوێ ئێكێ دابوو ل شوونا مرۆڤا ئاژهل كرنه قوربانی، ب باوهريا من وێ يهكێ رۆلا خوه ب داوی ئينايه مرۆڤا پێتڤی ب قوربانی كرنێ نهمايه. چونكی بالادهست بوونه ل سهر خوهزايێ ئێخستنه بن كۆنترولا خوه نه وهكی بهرێ ئێخسير بێدهست هـهلاتن. پێڤيا مرۆڤا ئهڤرۆ ب وێ ئێكێ ههيه كو ژينگهههكا پاقژ ب ئافرينن ل شوونا قوربانيكرنێ، بهروڤاژی تڤێت ل وێ رۆژێ ب تايبهت ل گوندا ههر كهس ئاژهلهكی بخودان كهت نهك قوربانی. ژ وێ گرنگتر ههر كهس دارهكێ بچينيت، ئهگهر نه ئهو خوهزايا گول گولی، رهنگڤهدانا خوه دابوو هـهمی بوارهكێ ژيانا مه، ستران، هـوزان، دهنگ، رهنگ، كراس و فيستانێن ژنا كورد ببيته بيابانهك كچا كورد ژی وهكی پراخهكا پێچايی رهنگ ڤهدانا وێ بيابانێ يا رهش پۆش بيت. ل دويڤ پێشنيارا ئاپۆ (لوگو) يێ هـ. د. پ كربوو داربهری، ئۆجهلان پ. ك. ك وهكی داربهريێ نيشاندايه. چ رێخستن ل دنيايێ مينا (پ. ك. ك)ێ روبرو كۆمپلۆ و پيلانگێريا نهبوويه، داربهری ژی ههمان تشته تۆ چهند تاكا لێ ببڕی بسۆژی ئهو چهند رهێت خوه د ئاخێ دا دبهته خار و پتر خوه بهێز دكهت. يا هێلای ئهڤ خوهزايه ب ڤێ خوهشكبوونێ بمينيت داربهری بوويه.
ل سهر ڤی بنهمايی رۆژا بوونا ئۆجهلان دار تێنه چاندن، گرێدانا گرێلايێن وان ب ژينگههێڤه د ههمان چارچێوهدا دهێت، كههیكرن وههڤالينيا پهز كيڤيا سڤۆرا و تهير و تهوالا. د شهرهكيدا فرۆكێت توركا هرچهك كۆشتبوون گوديێ (تێشكێ)وێ ددهستێن گهريلادا بوو، شير ددايی. ئهو وێنه د مهديا ئهمريكا دا باوهردكم واشنتۆن پۆست بوو دهنگهك باش ڤهدا بوو، گوتبوو نهك ئهو تيرۆرا توركيا بهحس لێ دكهت يا بێ بنهمايه، بهلكو پارێزڤانێن ژينگههێ نه توركيا سهرا ڤێ يهكێ داخاز ژ وێ رۆژناما ئهمريكی كربوو كو داخازا لێۆرينێ بكهت. يا ههتا نوكه ئهم خوهدی كری و پاراستی، ئهو ژينگههـ بوويه. دهما كهسێن ئهرهب ژ ژينگهههكا بيابانی قهستا كوردستانێ دكرن گهلهك جار ژ حێبهتيا ڤێ خوهزايێ كو ئهڤ دار و باره، دول و نهـاله، تهير و تهواله، شاش و مهندههۆش دبوون. دهڤهرا بارزان ميناكهكا زيندييه كو ياسا و رێسايێن وێ ههرێمێ ڤهگوهازتبانه ههر جهـهكی. يا دی ئازاديا تاكه كهسێ دهڤهرا نهـێلێ بوو، وهكی كرمانج، حوكمرانيا كوردی يێ لێدگهرن دێ چاوا وان ههر دوو ئهزموونا ژ هۆلێ راكهن، باش لێ بنێرن كا چ ئهرێنی مانه دا مهرگێ وان ببينن ل ڤێره رۆلێ دين، تهرقهت و ئهيديۆلۆژيا بهرچاڤ دبيت. شۆرهشا چاندنی يا زهرهدهشتی و پاراستنا ژينگههی يا تهريقهتا خۆرشيديێن بارزان و ئهكۆلۆژيا ئۆجهلان، ما ڤێ سێ گۆشهيێ تێرا هندێ نهدكر مرۆڤ چ كادوی و ژهنگا سيستهمێ سهرمايهداريێ و گهرم و تۆزا بيابانا ئهرهبی پێ داپۆشيت. مخابن هەر چی كهڤنهشۆپيا هـزارێن سالا دهولهتمهداريا خوهمالی ههمی داڕهنی. ب ڤی رهنگی دێ مه ل كاروانێ شارستانيێ را گههينن.
(گووتار دەربڕینا بۆچوونا نڤیسکارانە، نەیا سایت و گووتارنامەیا رۆژئارتیکڵ)