سەربوورا هەرێما کوردستانێ نموونەکا هەرى جوانا پێکڤە ژیانێ یە ل سەرانسەرى جیهانێ. دیارە ژى کوردستان وەلاتەکێ فرەرەنگە ژ روویێ ئایین، نەتەوە و پێکهاتەیان ڤە. هەروەها فەرهەنگا لێبۆرینا ئایینى، نەتەوى و پێکڤە ژیانا ئاشتیانە ژ سیمایێن گەش و دێرینێن جڤاکێ کوردستانێ نە. وەکو دبینین ژ ڤى ئالى ب هەمى شێوەیان مافێن پێکهاتێن ئۆلى و نەتەوەیى دپاراستینە. دگەلدا ژى هەموو پێکهاتێن ڤى کۆمەلگەهى هەست ب هەبوونا خۆ دکەن و ڤێ چەندێ ژى وەکرییە کو هەموو ئۆل و نەتەوە خۆ ب خودانێ کوردستانێ بزانن. ئەڤ گاڤ ژى ژبۆ موکمیا فەرهەنگا پێکەڤەژیان و لێبورینێیە. هەڤدەم سەدەمەکێ دیترێ سەرەکى یێ ڤێ پێکڤەژیانێ پویتە و گرنگیدانا حکومەتا هەرێما کوردستانێ یە، کو داکۆکیکارەکا سەرسەختە ل مافێن سیاسى، ئیدارى و کولتۆرى یێن کلدان، سریان، ئاشوورى، تورکمان و ئەرمەنان. هەروەها مافێن کوردێن ئێزدى و فەیلى.
دیارە رۆلێ کاریگەر و بەرچاڤێ بەرێز نێچیرڤان بارزانى کو گاڤێن هەرى باش دڤێ دەربارێدا هەلاندینە و کارییە هەڤالینەکا توکمە دروست بکەت، دناڤبەرا ڤان هەمى ئۆل و نەتەوەیان. ڤێ چەندێ ژى بکەتە کەلتۆر کو هەمى هەلکەفت و بوونێن نەتەوەیى و ئایینى د سەقایەکێ ئارام و تەنادا برێڤەدچن. بەردەوام د کارى دایە ژبۆ دابینکرنا مافێن ڤان پێکهاتان بێ جوداهى. وەرار و پێشکەفتنا هەر وەلاتەکى ژى یا گرێدایە ب تەناهى و ئاسایشێ ڤە. دیارە ژى هەرێما کوردستانێ گاڤێن بهێز و کاریگەر دڤێ پرسێدا هەلاندینە و کارییە ب رێکا دەزگەهێن ئەولەهیێ ستراتیژیەکا موکم یا ئەمنى دابرێژیت و تا رادەیەکێ هەرى باش یا سەرکەفتى بوویە. یا جهێ ئاماژێ ئەوە کو چ دەمان ئارامى و سەقامگیرى سەرکەفتى نەبوویە، ئەگەر هێز، ئالیێن سیاسى و دگەلدا ژى هەڤوەلاتى نەبنە ستوین ژبۆ وێ ستراتیژیەتا ژبۆ ئەولەهیێ دهێتە دانان. ئاشکرایە ژى ل ڤێ داویێ ل دویڤ مالپەرێ دەیلى مێل (هەولێر) دبیتە باژێرێ (5) ل سەرانسەرى جیهانێ بۆ سلامەتیێ و ئێمناهیێ. ڤێ چەندێ ژى وەکرییە کو سالانە ب ملیۆنان گەشتیار قەستا هەرێما کوردستانێ بکەن. دیسان ژى هەرێم بوویە پەناگەهەکا هەرى ئارام ژبۆ ئاوارێن ناڤەراست، باشوورێ عیراقێ و وەلاتێ سوریا.
پاراستنا ڤێ پێکڤەژیانێ ب پلا ئێکێ دکەڤیتە ستویێ هێزێن کوردستانێ و ئارامى ب ئێکرێزیێ دهێتە پاراستن. دیارە ژى پارتى دیموکراتى کوردستان پێشەنگ بوویە ل ڤێ ئێکێ و تەنانەت هەر ل گرێدانا کۆنگرا سێ یێ یا پارتى کو ل سالا 1953 برێڤەچوویە، ناڤێ پارتى دیموکراتى کورد هاتییە گۆهارتن ژبۆ پارتى دیموکراتى کوردستان پێخەمەت وێ چەندێ کو هەمى کوردستانیان ماف هەبیت بهێنە دناڤ رێزێن ڤێ پارتێ. دگەل دا ژى دویربینیا پارتى ل وى دەمى و هەیاکو نها، ئارمانجێن وێ ئەو بووینە کو ژبۆ کوردستانێ خەبات، بەرخودان و قوربانیێ بدەت کو نها ئەڤ پارتە ل پارتایەتیێ گەلەک بەرفرەترو مەزنتر بوویە. وەک ئەرکەکێ پیرۆزێ خۆ زانییە هەردەم پالپشت و پشتەڤانێ هەمى ئول، ئایین و پێکهاتەیان بیت. پێخەمەت پتر خورتکرنا کولتوورێ پێکڤەژیانێ و تەبایێ ل کوردستانێ و هەردەم پارتى هەلگرێ ڤى پەیامەى بوویە. د نهادا ژى پتر ل هەر دەمەکى سەقامگیریا سیاسى و پەیوەندیێن سیاسى دناڤ حزبێن کوردستانێ دا، زێدەتر دڤێت بێتە پێشخستن و هەڤدەنگى دپرسێن چارەنڤیسسازدا بنیاتێ پێکڤە ژیانێ بیت. تاکو ب هەمى ئاوایان تیرۆرست زێدەتر بێ هیڤى ببن دلێدانا ئارمانجێن خوە دا نەشێن پێنگاڤەکێ پێشڤە بهێنە کو دیارە ل سایەیى خوینا پیرۆز و گەشا پێشمەرگێن قارەمانێن کوردستانێ جیهان هاتە پاراستن ل توندرەو تیرۆرستێن داعش.
ل داویێ دبێژین هاندانا بەردەوام یا دیالۆگێ دناڤبەرا ئایین و ئایینزانان دا و ب هێزکرنا گیانێ لێبورینا ئایینى، لێکتێگەهشتن، قەبوولکرنا ئێکدوو و لێکنێزیکبوون پویتەدان و بهادایینە ب تێکەلیا فەرهەنگا د ناڤبەرا نەتەوە و پێکهاتەیاندا ژبۆ بهێزکرنا گیانێ ڤیانێ و چارەنڤیسێ هەڤپشك.
(گووتار دەربڕینا بۆچوونا نڤیسکارانە، نەیا سایت و گووتارنامەیا رۆژئارتیکڵ)