ئێک ژ رەخنێن بەردەوام ل سیستەمێ سیاسى دهێتە کرن ل هەرێما کوردستانێ ئەوە، تانوکە پشتى سەرهلدانا پیرۆز بەشەک ژ حزبێن سیاسى جیاوازیێ دناڤبەرا چەمکێ شەرعیەتا شۆرەشگێرى و شەرعیەتا گەلى ناکن و گەلەک پیڤەر و بنەمایێن دى دکنە بەهانە بۆ بەردەوامیدانا خۆ ل دەستهەلاتێدا. ئەڤ چەندە ژى کاریگەریا خۆ ل سەر ئەزموونا دیموکراسى دکت ل هەرێما کوردستانێ. نەبوونا باوەری و متمانێ دناڤبەرا حزبێن سیاسىدا بوویە خالا دروستکرنا نەسەقامگێریا سیاسى ل کوردستانێ. ئەگەر ئەم ل ئێکەم هەلبژارتنێن پەرلەمانێ کوردستانێ ب زڤرن، دێ بۆ مە دیار بیت وى سەردەمى ئەگەر ئێکەتى وەکو حزبا خۆسارەت ل هەلبژارتنان دان ب شکەستنا خۆ کربا وەکو پرۆسەکا دیموکراسى، زور خالێن رەش ل مێژوویا کوردستانێ تایبەت شەڕێ براکوژیێ دروست نەدبوون. بەلێ مخابن گرێدانا ئێکەتیێ ب تێگەهێ شەرعیەتا شۆرەشگێرى بوویە هۆکارێ هندێ تانوکە پرۆسا سیاسى ل کوردستانێ یا ئالۆزبیت. ئەڤ چەندە بەردەوام ل سەر زارێ بەرپرسێن وێ دهێتە گوتن و بەلاڤکرن.
ل هەمى دونیایێ هەلبژارتن ئالاڤەکێ ئاشتیانەیە بۆ رادەستکرنا دەستهەلاتێ. لێ ئێکەتى هەلبژارتنا ب تنێ میکانزمەک دبینیت کو پێ شەرعیەتا خۆ ب پارێزیت. ئانکو ئەنجامێن هەلبژارتنان هەر چ بن، دڤێت ئەو ل دەستهەلاتێ دا بیت و بارودۆخێ کوردستانێ بخۆ ئیستغلال دکەت، ب مەرەما سەپاندنا مەرجێن خۆ یێن نەگونجایێ دگەل دیموکراسیەتێ. ل کابینا هەشتێ ژبلى ناکۆکیێن ناڤخۆ یێن ئێکەتیێ، ناکۆکیێن وێ دگەل زۆربەی حزبێن سیاسى بوونە هۆکارێ پاشئێخستنا دروستکرنا کابینا هەشتێ بۆ چەندین مەهان. دیسان رازى نەبوو کو ل گۆر کورسیکێن پەرلەمانى سەرەدەرى دگەل بهێتە کرن و بەردەوام کەفێن دوو ئیدارەیێ دکرن. ئەڤرۆ ژى پشتى بورینا سێ مەهان ل سەر هەلبژارتنێن پەرلەمانێ کوردستانێ ئێکەتى رێگرە ل پێکئینانا کابینا داهاتى و چەندین فایل تێکەل کرینە بۆ هندێ مەرەمێن خۆ یێن حزبایەتى و ناکۆکیێن خۆ یێن ناڤخۆ پێ چارەسەربکەت. لەورا پرسیار ئەوە ئێکەتیێ چ دڤێت؟ ئایا ئێکەتیێ دڤێت دوو ئیدارى وەکو کەتوار ب دەستێ پارتى دروست بکەت و وەزعێ دەڤەرێ بخۆ ب دەلیڤە بزانیت و مەرجێن تەعجیزى ل سەر پارتى ب سەپینیت، ئایا ئێکەتیێ دڤێت مێژوو پیڤەربیت بۆ چارەسەریا کێشە و گرفتێن سیاسى، ئێکەتى نەراستەخۆ دگەل دروستکرنا شەڕێ براگوژیێ بۆ خزمەتا وەلاتێن هەرێمى و جارەکا دى پارتى پێ سوچداربکەت.
ئێکەتیێ چ دڤێت ئەڤە پرسیارا زۆربەیێ خەلکێ کوردستانێ یە ل سەر ڤان سیناریۆیێن تۆزگرتى. ئێکەتى ل کابینا بورى ب 18 کورسیکا نیڤەکا وەزیران ل کابینا هەشتێ هەبووینە. ژبلى پۆستێن ل بەغدا وەرگرتین ل دەرڤەیێ ئیستیحقاقێ وێ یێ هەلبژارتنان و ل ڤێ کابینێ ژى دڤێت هەمان سیناریۆ دروست بکەت. ئەگەر ئێکەتى چاڤەرێ دروستکرنا دووئیدارەیێ بیت، ئەوە پارتى و زۆربەیێ حزبێن کوردستانى دژى ئەڤێ بیرۆکێنە. ئەڤە پرۆژەکە پشتى سالا 2005 هاتیە داریشتن، بەلێ سەرنەگریتە و ژلایێ دستووریڤە ژى ل دستوورێ هەمیشەیێ یێ عێراقێ سنوورێ هەرێما کوردستانێ هاتیە دەستنیشانکرن و ب زەحمەتە ئێکەتى بشێت کارەکێ ب ڤى رەنگى بکەت. چونکە بەرژەوەندێن وێژى هەمى دێ تێکچن ل دەڤەرێ. ئەگەر مەرەم ژى ئەوە بالەکێ ئێکەتێ پشتى 16 ئۆکتۆبەرێ کاردکت بۆ دروستکرنا شەڕێ براگوژیێ. ئەڤ چەندە ژى ژلایێ بەرێز سەرۆک بارزانى ڤە هاتیە حەرامکرن. ئانکو پارتى وێ دەلیڤێ نادت دووبارە شەڕێ خۆکوژیێ دروست بت.
ئەگەر پیڤەر مێژوویە زۆر حزب ل کوردستانێ هەنە دوو هندە بەرامبەرى ئێکەتیێ خودان مێژوو و دەستکەفتن بۆ کێشەیا کوردى. لەورا داخۆیانێن بەرپرسێن ئێکەتیێ و راگەهاندنا وان ل دەمێ بورى کەتیە بن باندۆرا هژمارەکا کەسێن خۆپەرێسڤە بۆ پاراستنا بەرژەوەندێن خۆ و چەند رێکەفتنێن نهێنى ئەڤ شێوازێ سیاسەتێ خزمەتا ئەزموونا هەرێما کوردستانێ ناکەت. بەلکو دێ بۆ چەندین سالان کێشا کوردى پاشڤە هێلیت. هەمى خەلک چاڤەرێ بوون پشتى دانپێدانێن گرووپێ خیانەتێ یێ 16 ئۆکتۆبەرێ دووبارە ئێکەتیێ پێداچوونا سیاسەتا خۆ بکەت و کار بۆ ئاشتەوایێ ل کوردستانێ بکەت. لێ مخابن دیارە ئەو گرووپێ نەفاما یێ زالە ل سەر مەژیێ سیاسیێ ئێکەتیێ. دەرئەنجام ژى نەد بەرژەوەندا گەلێ کوردستانێ دا نە. ل هەمى قۆناغەکێ مە پێدڤى ب ئێکرێزیا نشتیمانى و نەتەوەیێ هەیە. ئەگەر ل بیرا مە بیت ل نەخۆشترین دەم دا جەنابێ سەرۆک وەزیران دگەل زۆربەیێ حزبێن سیاسى روونشتن و کۆمبوونێن سیاسى هەبووینە و ل جهێ تڤەنگێ بەرسڤا ئێک بدەم مە پێدڤى ب لۆژیەکەکێ سیاسى هەیە کوردستانێ بەرەف قۆناغەکا دى ڤە بیت و ئەو سیناریۆیێن تۆزگرتى چ بەهایێ خۆ نینە ل ناڤ خەلکێ کوردستانێ.
- سەرۆکێ کۆمەڵا ئەکادیمیا زانستێن سیاسی.
(گووتار دەربڕینا بۆچوونا نڤیسکارانە، نەیا سایت و گووتارنامەیا رۆژئارتیکڵ)