رەنگە زۆر کەس هەر ژ دەستپێکا دیتنا ناڤنیشانێ ڤی بابەتی مەندەهوش بمینن!. کەسانەکیش ب توندی رەخنە بگرن ب تایبەت ئەو ئافرەتێن دگەل رێکخراوێن مافێ ئافرەتان کار دکەن. بەلێ دڤێت ئەو مەنتقی و واقعیانە بیر بکەن و وەڵام بدەن. وەڵامەکا دویر ژ عاتفێ هەبیت. دڤێت رێکخراوێن ب ناڤێ بەرگریکرن ژ ئافرەتێ، بەرگریەکا دروست ژ ئافرەتێ بکەن. جوداهیێ دناڤبەرا چ ژ وان نەکەت. ئیجا چ ئەڤ ئافرەتە گەنج بیت، یان پیر یان خودان هەڤژین بیت یانژی بێ هەڤژین بیت. وەکی ئاشکرایە رێکخراوا مافێ ئافرەتێ ب توندی دژی ئینانا ژنا دووێ و سیێ نە. ژ بۆی رێگریکرنێ ژ ڤی کاری هەمی رێکان دگرنە بەر و ب جۆرەکی بۆ ئافرەتێ شلۆڤەدکەن کو ئەڤە زوڵمەکا مەزنە ل ڤان ئافرەتان دهێت کرن. ژ بەر هندێ ژمارەکا ژنێن خودان هەڤژین فێرکرینە کو رێگر بن. دڤیابا رێکخراوێن مافێ ئافرەت دڤی دەمیدا بەروڤاژیا دروستکرنا ڤێ ترس و سەهمێ رێکخۆش کربا بۆ فرەژنی. ئافرەتا ئێکێ رازی کربا کو ئەڤە تشتەکێ سروشتیە و پێتڤیە. چونکێ دێ ئافرەتەکا بەلنگاز و بێهیڤی ژ ژیانێ هێتە رزگارکرن. ئافرەتەک کو دونیایێ ب جەهنەم وەسف دکەت، ژبەر کو نابیتە خودان هەڤژین و خێزان کو پێکڤە ئێک دوو هەمبێز بکەن.
دیسان یا دروست ئەوە دڤیابا مافێ ئافرەتێ گوتبا زەڵامێن خودان ژن، ژنا دووێ و سیێ بینن ب تایبەت بێوەژنا. مەرجەکێ یەکسانی دناڤبەرا واندا پەیدا بکەن، دیسان زەڵامی شیانێن دارایی و جنسی هەبن و ب دروستاهی کارێ خێزانێ ب رێڤەببەت بێ کێشە و گرفت. ئەی ئەو کەسێن پرسیار دکەن. بۆچی فرەژنی پێتڤیە؟! ئەرێ ما ئەو پرسیار ناکەن رێژا ئافرەتێ ل وەڵاتەکێ وەکی عێراق ب هەرێما کوردستانێڤە چەند زێدەتر ژ زەڵامان؟! ئەرێ ما ئەو نابینن ئەڤرۆ هزاران کچ یێن کەفتی ناڤا ماڵان و زەڵام نینە کو هەڤژینیێ دگەل پێک بینن؟ ئەرێ ئەو ڤێ رێژا زۆرا بێوەژنان نابینن؟ ئەرێ پا کا مافێ ئەڤانە؟ کا پاشەرۆژا ئەڤانە؟ ئەڤجا ژبۆ هندێ کو ئەڤ ئافرەتە یا پاراستی بیت، دویر بیت ژ هەر کێشەکێ ل نوکە و داهاتی پێتڤیە زەڵامەک هەبیت مارە بکەت. ئەویش ئەو زەڵامە بیت کو بشێت یەکسانیێ دناڤبەرا واندا پەیدا بکەت. پرسیارەک بو ئافرەتان؛ ئەرێ چ کەسەک ژ هەوە ئامادەیە سەرهەویی بچیت ئەگەر یا مەجبۆر نەبیت و چ خازگینیێن دی نەبن؟ ئەگەر ئەڤ ئافرەتە بزانیت دێ ل ماڵا بابی مینت یان دێ سەر هەویی چیت، دێ سەر هەویێ هەلبژێریت. رەنگە بۆ وێ ئافرەتا ژن سەر دهێت ئینان و یا سەر هەویی دچیت تشتەکێ نەخۆش بیت دناخێ خۆدا. چونکی ئەڤە ناڤا کۆمەلگەهێدا تشتەکێ کێماسی بۆ ژنێ نیشان دایە ب جۆرەکێ گەهشتیە وی ئاستی زۆر ژن رازی نینن پشتی مرنا وان، زەڵام چ ژنێن دیکە بخازیت.
من دڤێت بەحسێ نموونەکێ بکەم کو من ب چاڤێ خۆ دیتیە. زەڵامەکێ خودان ژن رادبیت ژنا دووێ دئینت بێ ئاگاداریا ژنا ئێکێ و بێ ئاگاداریا خزم و ناسیاران. ژنا دووێ ل باژێرەکێ دویر دانایە وێرێ خانیەک بۆ گرتیە و دژیت. هەر چەند رۆژەکا دچیت سەرەدانێ لێ دکەت. ژنا ئێکێ یا ژ زەڵامێ خۆ رازیە و چ کێشە دگەل نینە. بەلێ پشتی نزیکی 20 ساڵان ڤی رەنگی ڤەکێشایی ژنا ئێکێ ژنوی زانی کو زەڵامێ وێ ژنەکا دیکە ئینایە و ل باژێرەکێ دی ئاکنجی کریە. ئاها ڤێرە کێشە دەستپێکر. ژنا ئێکێ خۆ نەرازی کر و دەست ب گازندان کر ژ زەڵامێ خۆ. دگووت بۆ تە ئەڤ ژنە ئینایە، ئەز قەبیل ناکەم؟ بەلێ پرسیار ئەوە باشە ئەی ژنێ زەڵامێ تە هەر ئەو زەڵامە کو ڤی دەمێ درێژ ژنەکا دیکە ئینایە و تە چ گازندە لێ نەبوون. تە باشترین کەس ل قەلەم ددا، بەلێ ب تنێ تە زانی ژنەکا دیکە ئینایە تە هێشتا ئەو ژنک نەدیتیە و تە هەڤژینێ خۆ ددەقیقەکێ دا کرە زەڵامەکێ خراب! دڤێت کەسەک هەبیت ڤێ ئافرەتێ تێبگەهینت کو ئەڤە تشتەکێ ئاسایە، تشتێ نەئاسایی نەیاسایی و نەشەرعی ئەوە دادپەروەریێ نەکەت یان پەیوەندیێن نەشەرعی دگەل ئافرەتەکێ گرێ دەت. بیر نەکەین زۆر زەڵام هەنە ئێک هەڤژینا تنێ ئینایە بەس ژیانا وێ کریە جەهنەم. زەڵام هەیە خودان سێ هەڤژینە، بەلێ چ کێشە نینە.
دویڤ ئامارا رێڤەبەریا ئامار و پلاندانانا ئەنجوومەنێ دادوەری هەرێما کوردستانێ ددەمێ نەه ساڵاندا 2009-2017 نێزیکی 27 هزار زەڵامان ژنا دووێ و سیێ ئینایە. ئەڤە دەمەکێ دایە کو رێگریەکا مەزن لێ دهێت کرن. ب تنێ دێ پرسیار کەم ئایە چارەسەریا ڤان چییە ئەگەر ئەڤ ژمارا ئافرەتان هەمی مالێن دایک و بابێ خۆ مابانەڤە؟ ژ بلی سەدان هزار کچ و ژنێن دیکە کو ئەڤرۆ بێ هەڤژینن. رەنگە ڤێرە پرسیار بهێت کرن و بێژن ئەگەر زەڵام ژنا دووێ نەئینت دێ ئافرەت هەڤژینیێ دگەل زەڵامەکێ دی پێکئینت و سەرهەوی ناچیت؟ نەخێر کێشە ئەوە رێژا رەگەزێ نێر کێمترە ژ رەگەزێ مێ و ئەگەر ئەڤە نەبا زەڵامی نەدشیا ژنا دووێ ب ساناهی بینت و دبەرامبەردا ئافرەتێ شوی ب زەڵامەکێ خودان هەڤژین نەدکر. ل وەڵاتەکێ وەکی عێراقێ رۆژانە رەگەزێ نێر دبنە قوربان. پشکا شێری دهەر رووداوەکێدا بەر زەڵامێ کەفتیە. بگرە ڤان شەڕێن بوری هەر رەگەزێ نێر بوویە قوربانی. رووداوێن هاتنوچوونێ پتریا وان رەگەزێ نێرە. بۆ نموونە شەڕێ داعش ل عێراقی رێژا قوربانیا رەگەزێ نێر نێزیکی 80% . ژبەر هندێ رێژا رەگەزێ مێ د زێدەبوون دایە و رەگەزێ نێر دکێمی دایە. ڤێرە كێشا هەرە مەزن ل عێراقێ هاتیە پێش، رێژەکا زێدە یا بێوەژنان هەیە و ل دویڤ وان ئامارێن دامودەزگەهێن حکومی و رێکخراوێن مەدەنی بەڵاڤکری، نێزیکی 2 ملیۆن بێوەژنان ل عێراقێ هەنە. پێتڤیە حکومەت چارەکێ بۆ ڤان ببینت و رێکێ خوەش بکەت کو جارەکا دی ژیانا هەڤژینی پێکبینن. ژبەر کو پتریا وان حەز هەیە و گەنجن، ژ بەر هندێ ئەز دژی فرەژنی نیمە، بەلکی باش دبینم ژبەر کو باشیێن وێ پترن ژ خرابیان.
· مامۆستا
(گووتار دەربڕینا بۆچوونا نڤیسکارانە، نەیا سایت و گووتارنامەیا رۆژئارتیکڵ)