تەڵاقدانا پەروتووکان ژ دیاردەیێن سەقەتێن دناڤ کۆمەڵگەھ وەڵاتاندا هەین دیاردا نەخواندنێیە. ژبەر کو سەرکەفتن و پێشکەفتنا هەر مللەت و وەڵاتەکی یا د وێ چەندێدا کا رێژا خواندن و خوێندەواریێ تێدا گەهشتیە ئاستەکێ بەرز و پێنگاڤێن باش بەرەف خاندنێ ھاڤێتنە. داکو خەلک هشیاربن ژ خەوا نەزانینێ.
فێرکرنا خواندنێ مەلبەندێ بەرهەمئینانا کەسێن هوشیارە. سوقرات دبێژیت (ئێکەم باشی ل جیهانێدا زانینە و ئێکەم خرابی ژی ل جیهانێدا نەزانینە) بڕبڕا پێشکەفتنا ڤی سەدی پەرتووکە ھەتا خاندن نەببیتە بەشەک ژ ژیانا کۆمەڵگەهێ، کۆمەڵگەھ نابیتە کۆمەڵگەهەکا سەرکەفتی و خودان شیان.
جهێ داخێیە پشتی خواندنا زانکۆیێ ئێکەم تشتێ گەنج تەلاقددەت پەرتووکە. گەلەک سەدەمان کاریگەری ل سەر دیاردا نەخواندنا پەرتووکان هەیی. خەلکێ مە ب گشتی تایبەت گەنج ژ وان سەدەمان کو گەلەک کاریگەری ل سەر هەیی، ئەوە کو ژیان یا ب زەحمەت کەتی و خەلک بەردەوام ب شەڤ و رۆژ کاردکن هەتا بژین و هەوجەیی بەردەستێ کەسێ نەبن.
شاون لێم دبێژیت (ئەگەر تە بڤێت ببیە باشترین دەوڵەمەند بخووینە). دیسان پێشکەفتنا تەکنەلوجیا سەردەم ب تایبەت ئەنترنێت گەلەک گەنج دبێژن جهێ پەرتووکێ یێ گرتی. نێرینا من ئەوێ پەرتووکا نەخوینت ڤاڵاهیەک یا د ناڤ ژیانا ویدا هەیی و، ئەو ماڵا پەرتووک تێدا نەبت هەر وەکو کەسەکێ بێ روح و گیان. د ناڤ کۆمەڵگەها ئیسلامێدا ب سەدان پەرتووکخانە هاتنە ڤەکرن. کو هەتا نوکەژی نموونەیێن وەکی وان ل پێشکەفتیترین پایتەختێن رۆژئاڤا نەهاتینە دیتن.
ئێک ژ وان پەرتووکخانەیێن دێ بەحس ژێ دکەین پەرتووکخانەیەک بوو ل باژێرێ مویسل کو (ئەبو قاسم جەعفەر کورێ حەمدان مویسلی) دروستکربوو. ناڤێ ڤێ پەرتووکخانێ کربوو خانا زانستی. ئەڤ پەرتووکخانە هەموو زانست تێدا هەبوون و کەسێ رێگری ل کەسێ نەدکر ژبۆ چوونا دناڤ ڤێ پەرتووکخانێدا. ئەگەر کەسەکێ بیانی هاتبا د ناڤ ڤێ پەرتووکخانێدا دا پەرتووکا و پارا ژی دنێ و هەموو رۆژان یا ڤەکری بوو
ئەرێ ما ھەتا نوکە تە نموونەیەکا هوسا جوان گوھ لێبوویە ل پەرتووکخانەیەکا لەندەن یان واشنتون یان دویر نەچین د ناڤ کوردستانا مەدا؟ راستی پەرتووک نه ژ پێدڤیاتیێن مالێیە. بەلێ چ تشت ژ پێدڤیاتیێن ماڵێ وەکی پەرتووکێ گرنگ نینە. دیکارد دبێژیت (خاندنا پەرتووکێن باش، ب راستی ئاخفتنە دگەل کەسەکێ تێگەهشتی و باش). ب نێرینا من هەموو دەمان ل تەنشت جهێ نڤستنا مرۆڤی بلا چەند پەرتووکەکێن ب مفا هەبن عاقلێ خۆ ژ زانستی پ چەک بکەین باشترە ژ هندێ کو بەژن و بالا خۆ ب زێری ب خەملینین.
دوماهیێ ب هێڤیا وێ چەندێ خوێندەڤانێ مە بزاڤێ بکت زێدەتر بخوینت و کێمتر تەماشەیی تەلەڤزیۆنێ و ئەنترنێتێ بکت. پێکۆلێ بکت دەمێ دخوینت دناڤەرۆکا نڤیسینێ بگەهت. دلشاد عەبداللە دبێژت (پەرتووکێ چاڤ ل من تێکدان، بەلێ بەرچاڤێن من رۆنکرن). واتە خوێندەڤانی چ بەهانە نینن بگرت داکو خوە ژ خاندنا پەرتووکان دویربێخیت.
باشترین هەڤال بۆ مرۆڤی و دگەل دانیشت د ڤێ جیهانێدا، پەرتووکە. دیسان خۆشبەخترین کەس ئەوە کو دەستێ وی دگەهتە ڤان هەردوویان، کتێبا باش و هەڤالێ ئەهلێ کتێبا. فەرە ل سەر دایک و بابان بەرێ گەنجی بدەنە پرۆگرامێن پەرتووکان. هەروەسا سیستەمێ پەروەردێ پتر گرنگیێ ب رەوشنبیریا گشتی و خواندنا پەرتووکان بدەت. دیسان راگەهاندن و رێکخراوێن جڤاکێن مەدەنی کار بکەن دا کو جارەکا دی بەرێ گەنجی بکەڤت خاندنا پەرتووکان و مللەت بێت هشیارکرن و ببت دەسپێکا وەڵاتەکێ ئاڤەدانێ بنیاتنانێ.
(گووتار دەربڕینا بۆچوونا نڤیسکارانە، نەیا سایت و گووتارنامەیا رۆژئارتیکڵ)