ل ٧ حوزەیرانا ساڵا ٢٠١٧ێ ب ربەراتیا سەرۆکێ ھەرێما کوردستانێ ل وی دەمی مەسعود بارزانی، رێژەیا ھەرە مەزن یا پارت و لایەنێن سیاسی یێن کوردی کۆمڤەبوون و بریار ھاتە دان ل ٢٥ ئەیلولا ٢٠١٧ێ ریفراندۆم ل سەرانسەری ھەرێما کوردستانا عێراقێ و زێدەباری وان دەڤەرێن ب مادێ ١٤٠ دھێنە نیاسین بھێتە ئەنجام دان. د ماوێ بانگەشەیا ریفراندۆمێ دا لایەنێن شۆلەژێ و بەرپرسێن ھەرێمێ بوی شێوەی بۆ خەلکێ خۆ ددا دیارکرن کو ریفراندۆم دێ بیتە ئەگەرێ بجھئینانا خەونا باب و باپیران کو ب سەدەھان ساڵان خەلکێ ڤێ ھەرێمێ خەون پێڤە دیتینە و شۆرەش بۆ گێراینە. ئەوژی دامەزراندنا دەولەتا کوردیە یان ئەگەر نە، ئەڤ ریفراندۆمە دێ بیتە کارتەکا فشارێ یا بھێز ددەستێ ھەرێمێ دا ژبۆ بکارئینانێ بدژی نەحەز و نەیارێن کوردستانێ ل دەمێن پێتڤی دا. پشتی دانوستاندنێن حكوومەتا ھەرێمێ دگەل حکوومەتا مەرکەزی یا عێراقێ و وەڵاتێن ھەرێمی و ب پاڵپشتیا کۆمەلگەھا نێڤ دەولەتی کو داخازا نە ئەنجامدانا ریفراندۆمێ دکر. بەلێ حکوومەتا ھەرێمێ د مێژوویا دیارکریدا رابوو ب ئەنجامدانا ریفراندومێ، و خەلکێ ھەرێمێ نێزیکی ٧٣٪ ب سەما و تلیلی بەر ب سندوقێن دەنگدانێ چوون و ب رێژەیا ٩٢٪ دەنگ ب بەلێ دا. پشتی ئەنجامدانا ریفراندۆمێ ل ١٦ ئۆکتۆبەرا ٢٠١٧ێ حکوومەتا عێراقێ ب هەڤکاریا وەڵاتێن تورکیا و ئیران و ھەرەوەسا ب چاڤنقاندنا کۆمەڵگەھا نیڤ دەولەتی رابوون ب ھێرشکرنێ سەر خاکا ھەرێما کوردستانێ و دەرئەنجام جارەکا دی کوردستان تووشی کارەساتەکا دی بۆ ئەوژی ژ دەست دانا چەند باژێر و دەڤەرێن کوردی کو پێشمەرگێ ھەرێمێ ل شەرێ داعش ڤەگەراندبوونە بن کۆنترۆلا کوردستانێ دا.
نوکە و پشتی بوورینا سێ ساڵان کو ھەرێم تووشی چەندین قەیرانێن سەخت یێن سیاسی و ئابووری بوویە و حکوومەتا بەغدا گڤاشتنێن بەردەوام ل سەر ھەرێمێ دکەت ژبۆ راسپاردنا خالێن گومرکی و گازا ھەرێمێ بۆ ژێر کۆنترۆلا وان ئەگەر نە، بودجێ ھەرێمێ ناھنێرن. پرسیار ل ڤێرێ ئەوە ئەرێ ئەگەر ریفراندۆم کارتا فشارێ بیت ددەستێ حکوومەتا ھەرێمێ دا ما دەم نەھات ب کاربینیت و خەلکێ خۆ ژ ڤان قەیرانان قورتالبکەت؟ یانژی ریفراندۆم ب پێچەوانا وێ یەکیێە یا ھەڤوەڵاتیێ ھەرێمێ تەخمین دکری، ئانکو بۆ ئەگەرێ لاوازبوونا پەیوەندیێن دەرەکی و ناڤخۆیی یێن ھەرێمێ؟ بۆ نموونە: ئەرێ تورکیا و ئیران ھەمان سەرەدەریا ژبەریا ئەنجامدانا ریفراندۆمێ دگەل کوردان دکەن؟ ئەرێ کۆمەلگەھا نێڤدەولەتی ھەمان پەیوەندی دگەل ھەرێمێ ماینە؟ ئەرێ بەغدا بەری ریفراندۆمێ چ جۆرە سیاسەت دگەل کوردا بکاردئینا و نوکە چ جۆرە سیاسەتێ بکار دئینیت؟ و یا ژ ھەمیا گرنکتر ئەرێ تاکەکەسێ کورد ژلایێ دەروونیڤە ھەر ئەو گەشبینییە ل دەڤ ھەیە؟ ھەر ئەو باوەریە ب حکوومەتێ ماییە؟ ھەر ھەمان باوەرییا ب ھێز بدۆزا گەلێ کورد ماییە؟ ئەرێ ئەگەر بەرسڤ ریفراندۆم ل شوینا کارتا فشارێ بیت ددەستێن حکوومەتا ھەرێمێ دا و ھاتبیتە گوھۆرین بۆ کارتەکا فشارێ ل سەر ھەرێمێ، ئەرئ ئەگەر چ بوویە و کی بووینە؟
- (گووتار دەربڕینا بۆچوونا نڤیسکارانە، نەیا سایت و گووتارنامەیا رۆژئارتیکڵ)