كرێكارا رۆلەكێ گرنگ یێ هەی ل بنیادنان و پێشكەفتنا وەلاتی وە رۆلەکێ گرنگ یی هەبووی ل شۆرەش و بەدستئێنانی مافێ هاولاتیان. وەك شۆرەشا فرەنسی سالا (1831) كو بیە هۆكارێ گۆرانكاریەكا مەزن ل جیهانێ. ب تایبەت ل فەرنسا گۆرینا سیتەمێ دكتاتۆری بۆ سیتەمێ دیموكراسیێ و دادپەروەریێ.، پێشمەرگە ب رحا خۆ بەرگریێ ل وەلات دكەت. كرێكار ژی ب هێزا خۆ وەلاتی ئاڤا دكەت. ل دیف گرێبەستا یاسایا (كاری عیراقی ژمارە (71) ی سالی (1987)ی راستكراوە ): 1- مافێ كاركرنێ : لە بەندی (المادە)(22) دەستوری عیراقی سالی 2005 یا هاتی (هەمی تاكە كەسەكی عیراقی مافێ كاركرنێ یێ هەی. هەروەسا مافێ ژیانەكا خۆش). هەروەسا ل بەندی (24) یێ هاتی كرێكار ئازادە ل هەر جهەكی كار بكەت. چ كەسەك نەشێت رێگریێ ل كرێكاران بكەت بە ئەگەری ئەوەێ كو ئاكنجیێ جهەكی دیكە یان باژارەكی دیكەیە،؟ (بەلێ كرێكارێ كوردێ هەرێمی كوردستانێ زۆر مەترسیا لەسەر ژیانا وان هەی دەمێ ل باشوور و ناوەراستا عیراقێ كاردكەن). 2-دەمێ كاركرنێ: لدیف بەندێ (54) ئەو دەمە كو كرێكار ل ژێر چاڤدێریا خودانێ كاری كارەكی ئەنجام دەدەت. ژبلی دەمێ نان خواردنێ و بێنڤەدانێ، و ل دیف بەندی (المادە) (55)یێ هاتی كاركرنا ئاسایی كو ب رۆژ كرێكار ئەنجام ددەت (8) كاتژمێرن. هەروەكو ل بەندێ (56) یێ هاتی ئەو كارێن ب دوو دانا دئێتە ئەنجامدان یان ئەو كارێن بێنڤەدانەكا درێژ دكەڤیتە ناڤبەینا وان وەكی (باری لۆریێك بینە خار (30) خولەكا كاری نەكەن تا لۆریێكی تربئێت ئەو جۆرێن كارا نابیت كرێكار ل (12) كاتژمێر زیاتر ل جهێ كاری بمینی و ئەو كارێ كو ئەنجام ددەت ژبلی بێنەڤدانا نابیت ل (8) دەمژمێرا زێدەتر بیت. وە ئەو كارێن كو گەلك گرانن ب ماندیبوونەكا زۆرە وەكو كرێكارێ سەبا خەباتێ ئەو پێتڤیە دەمێ كاركرنێ ل كارێن دی كێمتر بیت. ل دیف رێنمایا وەزارەتێن پەیوەندیدار،؟ (بەلێ جهێ داخێیە تا رادەیێكی زۆر پێگیری ب دەمێ كاركرنێ نائێتە كرن بۆ نموونە كۆمپانیا یان مقاول یێ هەی ل دەمژمێر (6) سپێدێ تا (6) ئێوارەی كاری ب كرێكار ئەنجام ددەت وە كرێكار مەجبوورە بەردەوامبیت نەكو ئەو كار ژی ل دەست بچیت چ كارێن دی نەبیت بۆ بژێویا مال وزارۆكێن خۆ. وە لایەنی پەیوەندیدار كەمتەر خەمن لە چاودێریكرنا وان كاران).
3- بێنڤەدانا هەفتانە: ل بەندی (60) یا هاتی دبێت كرێكار هەفتیێ ب كێمی ئێك رۆژ بێنڤەدان هەبێت. وە ئەو رۆژا بەرامبەر كرێبیت، وەرگرێت،؟ (سەبارەت ڤی خالی ژی چ كرێی رۆژا بێنڤەدانی بەكرێكاری نا ئێتە داین). 4- دەستیردان یان بێنڤەدانا سالانە: ل دیف بەندی (67) پێتڤیە ل ماوێ ئێك سالێ كاركرنێ كرێكار د كارێ ئاسایی سووك (20) رۆژا. وە ل كارێ گران یان مەترسیدار (30) رۆژان دەستیری ب كرێكاری بئێتەدان و كرێیا ئەوان رۆژانێ دەستیریێ ژی پێبدرێت؟ (لێ جهێ داخێیە دەستیریا ب كرێ ب كرێكاری ناهێتە دان و ئەگەر داخاز بكەت ل دیف یاسایێ دێ لكاری دەركەن). 5- دەستیردانا تایبەت ب نەخۆشیێ: كرێكار مافی هەی بۆ هەر سالەكا كاركرنێ (30) رۆژا دەستیردانێ ب بەرامبەر ب كرێ وەرگریت. وە ئەكەر هاتوو بۆ ماوەێ چەند سالەكا دەستیردانا نەخۆشی وەرنەگرد مافێ ویە هەتا (180) رۆژا لەسەرئێك و وەرگرێت بە كرێیا دروست. سەبارەت ب نەخۆشبونا كرێكارا ل راستیدا چ كرێ ب كرێكاری نائێتە دان. نە لە عیراق و نە لە هەرێمی كوردستان. زۆر جارا هەتاكو چێتبیت ل نەخۆشیێ كارژی ل دەست بچیت). 8- دەستیریا ئافرەتا دوو گیان: ل بەندی (84) یا هاتی مافێ كرێكارێ ئافرەتێ دوو گیانە كو (72) رۆژا دەستیری بێنڤەدانا ب مووچێ تەواو وەرگرێت (30)؟ (بەلێ جهێ داخێیە ئافرەت تا دوو سێ رۆژێن كەم پێش ژدایكبوونێ كار پێتێتە كرن). – لە دوماهیكێ بۆمە رۆن دبێت كو مافێ كرێكارا دئێتە پێشێلكرن ژلایێ خودانێ كاری. یاسایا كارێ عیراقی بەشەكی زۆری نائێتە جێبجیكرن نە ل عیراق و نە ل هەرێما كوردستان. ئەوەێ بەرپرس ل مافێ كرێكاران وەزارەتا تایبەتە ب كار. هەروەسا سەندیكایێن كرێكارانە کو هیڤیداریین ئەو لایەنێن چاودێریێ كاربكەن بۆ جێبەجێكردنی یاسایا كاری بۆ بەرژەوەندیا كرێكاران.
- یاساناس
(گووتار دەربڕینا بۆچوونا نڤیسکارانە، نەیا سایت و گووتارنامەیا رۆژئارتیکڵ)