نەخۆشیێن دەروونى وەک نەخۆشیێن لەشى ئەگەرێن خۆ هەنە، هندەک ژ وان ئەگەران ب دەستێ مرۆڤى نە و هندەکێن دیتر نە ب دەستێ مرۆڤى نە. ئانکۆ ب شێوەیەک نەهایدار مرۆڤان تووشى نەخۆشیەکا دەروونى دبیت وەک نەخۆشیێن لەشى، ئەگەرێن نەخۆشیێن دەروونى ژ ئەگەرێن جۆدا جۆدانە وەک فشارێن دەروونى یێن ژیانا رۆژانە و ئاریشێن جڤاکى وەک پەروەردا نەدروست یا خێزانێ و ئەگەرێن ژینگەهێ ژ دەستدانا کەسەکێ نێزیک یان ئاریشێن ژینگەها سرووشتى وەک پیسبوونا ژینگەها ناڤخۆیى و ژ دەرڤە یا مرۆڤى. دڤان ژێدەرێن ل خوارێدا ئەگەرێن نەخۆشیا واسواسا دەروونى ب هەموو لایەنانڤە ددنە دیاریکرن:-
ئەگەرێن بایۆلۆژى:
دناڤ مێشکێ مرۆڤیدا کریارێن نەهایدار پەیدابن و ب رامانەک دێ ئەو پرۆسێسێن دناڤ مێشکى رویددەن دبنە ئەگەرێ رژاندنا هندەک ڤەگۆهێزەر و هۆرمۆنێن گرێداى ب هزر و گێول و رەفتار و لڤینێن مرۆڤانڤە وەک (سیرۆتونین، ئەدرینالین و دۆپامین) هەرگاڤا تێکچوون د هاوسەنگییا ڤان هۆرمۆناندا پەیدابیت ئانکۆ هاوسەنگییا وان دناڤ مێشکیدا تێکچوو، مرۆڤ دێ تووشى نەخۆشیەک دەروونى بیت وەک واسواسا دەروونى. ژبەر ڤێ چەندێ مرۆڤى ئاریشە ژى نەبن دێ تووشى نەخۆشیەک دەروونى بیت، وەک وەسواسا دەروونى ژبەر ئەو گهۆرینێن بایۆلۆژى ب شێوەکێ نەستى دناڤ مێشکێ مرۆڤیدا پەیدادبن.
ئەگەرێن جڤاکى:
پەروەردا خێزانێ یا نەدروست وەک نازدارکرن و پشگۆهاڤێتنا زارۆکى دبیتە ئەگەرێ نەخۆشیا وەسواسا دەروونى ژبەر کو دەمێ زارۆکێ نازدارکرى دهێتە پەروەردەکرن هەستێ باوەرى بخۆبوون ل دەڤ وى لاواز دبیت و هەروەسا ل دەمێ پشگۆهاڤتنێ ژى زارۆک هەستێ ئاسایشیا سایکۆلۆژى تێر ناکەت و ئەڤ چەندە ژى دبیتە ئەگەرێ هندێ کو تاکە کەس هندەک هزر و رەفتارێن دووبارەکرى ئەنجام بدەت. قۆناغا زارۆکینیێ گەلەک هەستیارە و کەسایەتییا مرۆڤى تێدا دهێتە ئاڤاکرن، ئانکۆ هەر گاڤا پێداویستیێن مرۆڤى یێن دەروونى و جڤاکى وەک هەست و سۆز و باوەرى بخۆبوون و پێداویستیێن فسیۆلۆژى وەک شیرێ دایکێ نەهاتنە تێرکرن، ئەڤ چەندە دێ کارتێکرنەکا نەرێنى ل دەروونێ زارۆکى کەت و ل قۆناغێن دى یێن ژیانێ دێ ب سانەهىتر ژ کەسێن دى تووشى نەخۆشیا واسواسا دەروونى بیت.
ئەگەرێن ژینگەهى:
ئاریشێن ژینگەهێ وەک شەڕ و ژدەستدانا کەسەک نێزیک و هەروەسا ئاریشێن ژینگەها سرووشتى کارتێکرنەک نەرێنى ل سەر ساخلەمیا دەروونى یا مرۆڤى دکەت و تاکەکەس نەچار دکەت هندەک هزر و رەفتارێن دووبارە بکەت، وەک هزرکرنەکا نەرێنى بەرامبەر پاشەرۆژێ و نیگەرانى بەرامبەر ژیانا خۆ یا رۆژانە. ئەڤ فاکتەرێن ژینگەهێ مرۆڤى بەرەڤ نەخۆشیا وەسواسا دەروونى دبەن. بۆ نموونە دوکاندار ژبەر ئەگەرێن فشارا دەروونى یا ژیانا رۆژانە، هەروەسا نەبوونا ئاساییشا سایکۆلۆژى و شێوازێ هزرکەنەکا نەرێنى بەرامبەر پاشەرۆژا خۆ و زارۆکێن خۆ کارتێکرنەک نێگەتیڤ ل سەر دەروونێ دوکاندارى دکەت و نەچاردبیت هزر و کریارێن وەسواسى بکەت بۆ خۆپاراستن ژ وان فشارێن دەروونى یێن تووشى وان دبن ب دووبارەکرنا وان هزر و رەفتارێن نەرێنى.
ئەگەرێ بۆماوەیى:
ژ ئەنجامێ تێکچوون د کرۆمۆسۆماتێن تاکەکەسیدا، هەروەسا هەلگرتنا ساخلەتێن وەسواسا دەروونى ژ دایک وبابان بۆ زارۆکى. ساخلەتێن زکماکى یان بۆماوەیى ئەوێن ژ دایک و بابان بۆ مرۆڤى دهێن کو تاکەکەسى ئامادە دکەت زویتر تووشى نەخۆشیا وەسواسا دەروونى دکەن. کەسەک دیتر کو ساخلەتێن بۆماوەیى یێن وەسواسێ نەبن، بۆ نموونە دێ دوو کەس تووشى رویدانەکا ژیانێ یان فشارەکا دەروونى بن، دێ کەسێ ئێکى تووشى نەخۆشیا واسواسا دەروونى بیت و کەسێ دوویێ تووش نابیت. ئەڤەژى ژبەر کو کەسێ ئێکى ساخلەتێن بۆماوەیى هەبوون زویتر و ساناهیتر تووشى نەخۆشیا وەسواسا دەروونى دبیت.
(گووتار دەربڕینا بۆچوونا نڤیسکارانە، نەیا سایت و گووتارنامەیا رۆژئارتیکڵ)