ژوان بابەتێن بەردەوام جهێ گرنگى و مژارێ ل دەف زۆربەى تەخ و چینێن جڤاکى و زۆرترین گەنگەشە و دانوستاندن ل سەر دهێتەکرن ئەو ژى گەشتوگۆزارە. گەشت یان گەشتوگۆزارى دهێتە هەژمارتن ئێک ژ پێشەسازیێن هەرە گرنگ ل جیهانێ و بوویە ئێک ژ کەرت و سیکتەرێن بازرگانیا یا نیڤدەولەتى ژئەنجامێ ئافڕاندن یان رویدانەکا نەچاڤەرێکرى یان پێدڤیەکا ژیانێ یان بارودۆخەکێ نەخازراو دهێتەکرن ب ئارمانجەکا دیارکرى و گەشتکردن یان گەشت ئێک ژچالاکیێن شارستانى و رەوشەنبیرى و ئابورى نە و ژ چاڵاکیێن سروشتى یێن پێدڤى و گرنگە دهەمان دەم دا ئاڵاڤێ گوهورینێ یە و یێ رەوشەنبیرکرنا مللەتانە. جونکە ئاست و جۆرى هزرى یێ گەشتیارى کاریگەریەکا راستەوخۆ ل سەر مللەت و کۆمەلگەها و جڤاکێ وى وەڵاتى هەیە یێ گەشتێ لێ دکەت. ژبەرڤێ یەکێ پێدڤیە ژلایێ هزرىڤە ل ئاستەکێ پێشکەفتى بیت و دینەمۆیێ پێکڤە گرێدانەکا رەوشەنبیرى و زانستى و شارستانى یێ مرۆڤانە و وێستگەها گۆهورینا ئاستێ بژێوى یان ژیانا تاکانە. گەشت دەرگەهەکە ژ بۆ وەرگرتنا کەش و هەوایەکێ ئارام و وەرگرتنا هەناسەکا ئارام و رەحەتیەکا لەشى و ب رێک و شێواز و ب جاڵاکیێن جودا جوداڤە. گەشت دهێتە ئەنجام دان ژلایێ گەلەک کەسێن ژێک جودا ڤە ل سەرانسەرى جیهانێ ب مەرەم و ئەگەرێن جودا جودا و گەشتێ دکەن ژ جهەکى بۆ جهەکێ دى ب مەرەما وەرگرتنا کەشوهەوایەکێ ئارام و کێمکرنا وێ فشار و دوودڵی یان هزرێن دەروونى ژبۆ وێ یەکێ ببیتە هاریکارەکێ باش.
دگەل وان گهوڕینێت بلەز یێت ب سەر جیهانێ دا هاتین فاکتەرێن گەشتوگۆزار ژى بەشەک بۆ ژوان گهورینا و پێشکەفتنەک بەرچاڤ بخۆڤە دیت ژڵایێ زانستى و ئابورى ڤە. زۆربەى وەڵاتێن جیهانێ گرنگیەکا زۆر ب کەرتێ گەشتیارى ددەن و ئێک ژ ژێدەرێن داهاتى یێ گرنگ ددانن و دزانن ژبەر ڤێ یەکێ بیر و هزر د وێ یەکێ دا دکەن و کار ژبۆ وێ یەکێ دکەن ب نویترین رێک و شێواز ب ئاڵاڤێن سەردەمیانە و مؤدرن گەشتوگۆزارێ پێش بێخێن روویەکێ تازە و جوان ب دەنێ. ب تایبەت ژى بایەخەکا زۆر ب ئاڤاکرنا و ب پیشڤەجوونا جهێن گەشتوگۆزارى ددەن ب تایبەتى ژى بوارى وە بەرهێنانێ دا و خزمەتگۆزاریان دا. چونکە بایەخدان ب کەرتێ گەشتیارى یان گەشتوگۆزارى بایەخدان و گرنگیدان و پێشخستنا کەرتێ ئابورى یە. گەشتوگۆزارى یان گەشت (السیاحة) ژ چاڵاکیێن گرنگ و کاریگەرە و گەلەک جاڵاکیێن دى یێت ئابورى ل دویڤ خۆرا دئینیت و روڵەکێ کرنگ و کاریگەر ل سەر زێدەکرنا داهاتێ نەتەوەیى دگێریت ب رێک و شێوازێت جۆرا وجۆر. کلیکا خاڵا زێدەکرنا داهاتێ نەتەوەیى وزێدەکرنا جاڵاکیێت گەشتیارى یە، چونکە دەمێ جاڵاکیێت گەشتیارى زێدە دبن بەرهەمێ گەشتیارى دبازارى دا زدێدەدبیت راستەوخۆ لڤینەکێ دئێخیتە دبەرهەمى دا د بوارێن جیاوازدا ژبەرڤێ یەکێ بەرهەمى گەشتیارى باندۆرا خۆ ل سەر گشت لایان ڤە هەیە. ژبەرکو ل سەرانسەى جیهانێ سەرچاوەیەکێ گرنگ یێ داهاتێ ئابوورى دزانن، ژبەر ڤێ یەکێ گرنگیەکا زۆر پێ ددەن ب رێک و شێواز و ب پلانێت تازە نوى سەردەمیانە کار ژبۆ پێشکەفتن یان پێشخستنا کەرتێ گشتیارى و بزاڤا گەشتوگۆزارێ دکەن. وەبەرهینان کلیلکەکا دى یا زێدەبوونا داهاتێ نەتەوەیى یە و خاڵا گهورینێ یە د سیستەمێ ئابورى ل گوڕەى بیردۆزا (کنزى) چەند داهاتێ گشتیارى زێدە دبیت راستەوخۆ دبیتە سەدەمێ زێدەبوونا مەزاختنێت گەشتوگۆزارێ ئەو چەندە راستەوخۆ دبیتە سەدەمێ زێدەبوونا داهاتێ نەتەوەیى خوڕتکرنا بزاڤا وەبەرهێنانێ و زێدەبوونا پڕۆژێت خزمەتگۆزارى و گەشتیارى. ژبەرڤێ ڤێ یەکێ ل زۆربەى وەڵاتان کەرتێ گەشتیارى و بزاڤا گەشتوگۆزارێ بوویە سەرچاوەیەک و ژێدەرەکێ داهاتى یێ گرنک و زۆربەى وەڵاتین جیهانێ پشتبەستنى ل سەر دکەن. نەبتنێ ژ دەرڤە، بەلکو ل نافخۆ ژى راوەجا خۆ هەیە.
ئەگەر بەرێخودانەکێ بۆ وەڵاتێ خۆ بکەین ئەم ژی وەکو هەرێما کوردستانێ بەشەک ژ جیهانێ دگەلەک بواران مە پێشکەفتنەک بەرجاڤ بخۆڤە دیتیە سەرەراى وێ یەکێ کو هندەک ئامارێت نەفەرمێ ئاماژە ب زێدەبوونا رێژا گەشتیاران ددەن ساڵ بۆ سالێ ل کوردستانێ. بەلێ زێدەبوونا رێژا گەشتیارێ مە بۆ وەڵاتێن دەردور باشترین بەڵگەیە و کو رێژا گەشتیارێ نافخۆ و بیانى د دابەزینێ دایە و ئاماژەکا مەترسیدارە ل سەر ژکارکەفتن یان پەراوێزخستنا کەرتێ گشتیارى یان بزاڤا گەشتوگۆزارێ سەرەراى خالێن مە ئاماژە پێ کرین ژلایێ وە بەرهێنانێڤە. هیچ گرنگى و بایەخ پێ ناهێتە دان هزرا پرۆژێت گەشتیارى هاتیە سرکرن. ئەم دشێن بێژیت وەکو پێدڤى گرنگى ب کەرتى گەشتیارى نەهاتیە دان. ب مخابنى ڤە بەروڤاژى وەڵاتیت جیهانى پشتبەستنێ ژى ل سەر ناکەین سەرەراى ڤێ یەکێ، فتنا ژ قبحەتێ مەزنتر ئەوە کۆمپانیێت نافخۆ ژى ل ئاستى پێدڤى نینن دخورتکرنا بزاڤا گەشتوگۆزارى دا د هندەک شاشیێن کوژەک و مەترسیدار کاریگەرێ و کارتیکرنەکا نیگەتیف ل سەر دابەزینا رێژا گەشتیارى بیانى ب شێوەیەکێ گشتى و گەشتیارى نافخۆ ب تایبەتى هەیە.. ژ وان شاشیان:
١- فاکتەرێن سروشتى : نەبوونا کادرەکێ خودان ئەزموون یان سەربور د دەستنیشانکرن وان جهێن یان شوینێن گەشتیارى ب شێوەیەکێ زانستى و تەندروست و سروشتى وەکى دەریا و سکر و دارستنان جهێن شوینەوارى و مێژوویى و شارستانى و ئارکوڵوجى و ئۆلى … هتد.
٢- شاشیێن خزمەتگۆزارى: نەبوونا خاندنەکا دروست د دەستنیشانکرن و دابینکرنا خزمەتگۆزاریێن دەستپێکى و سەرەکى یێن گەشتیارى وەکى ئۆتێل و ئاڤاهیێن گەشتیارى و جهێن بێهێنڤەدانا گەشتیارى و… هتد.
٣- فاکتەرى زانستى: نەبوونا کادرەکى خودان ئەزموون یان سەربور دخزمەتگۆزاریێن هەمە جۆرێت گەشتێ دا سەرەراى نەبوونا بنگەهەکێ تایبەت ب زانیاریێن گەشتێ یان دەربارەى شوینەوارێن گە شتیارى و نەبوونا رێبەرێ گەشتیارى (دلیل السیاحى) و بنگەهێن ساخلەمیێ و ئەو کادر یان کارمەندى (مندوب) کۆمپانیێ هیج زانیارییەک دەربارەى گەشتوگۆزارێ وان جهێن گەشتیارى نەبیتن دەربارەى جۆگرافى و مێژویا وان شوینان.
٤- نەبوونا خزمەتگۆزاریێن ڤەکوهاستنێ و گشت رێکێن ڤەگوهاستنى ب شێوەیێن هەمە جۆر ل گۆڕەى جهێن گەشتیارى.
ئەڤ چەندە دبیتە سەدەمێ ژناڤبرنا باوەریێ دناڤبەرا کۆمپانیێت گەشتیارى و قوربانیا ئیکێ و یا سەرەکى وەڵاتە. چونکە ل وى دەمى گەشتیار دێ و هزر ل کۆمپانى و گەشتێن ژ دەرڤە کەن.
کاکلکا خالا من دڤێت بێژم ئەگەر وەکو پێدڤى کار ژبۆ پێشخستن و خوڕتکرن و کاراکرنا بزاڤا گەشتوگۆزارى بێتە کرن ب پلان و ب ئاڵاڤ و شێوازێن نوى و سەردەمیانە و ب پرۆگرام و ب یاسا، دێ ژێدەرەک و دەرگەهەکێ دارایى یێ باش و ب هێزبیت و دێ بیتە هەڤکارەکێ باش ژ بۆ کێمکرن و ئاسانکرنا وێ بارگرانیا سەر ملێن حکومەتێ و زێدەکرنا داهاتێ نەتەوەیى یى وەلاتی.
(گووتار دەربڕینا بۆچوونا نڤیسکارانە، نەیا سایت و گووتارنامەیا رۆژئارتیکڵ)