ل دووڤ ئەحكامێن مادەیێن (61، 69، 73) ژ دەستوورێ عیراقێ، قانوونەك ل ساڵا (2012) دەركەفت دەربارێ بەربژاركرنێ بۆ پایەیێ سەرۆكاتیا كۆمارێ. ل دووڤ سیستەمێ پەرلەمانی، ئەو قانوون مەرجدكەت بەربژێر ژدایكبوویێ عیراقێ بیت، چل ساڵ ژ تەمەنێ خۆ تەمامكربن، خودان شیان بیت، ناڤودەنكەكێ باش ھەبیت، دەسكەفتێ وی یێ خاندنێ ژ باوەرناما زانكۆیێ كێمتر نەبیت، كەسەكێ دەستپاك، دادپەروەر و دەلسۆزبیت بیت بۆ عیراقێ، نەھاتبیتە دادگەھكرن ب تاوانێن د قانوونا لێپرسین و دادپەروەریێدا ھاتین، بەرپرس بیت بەرامبەری پەرلەمانی. دەستھەڵاتێن ڤی پایەی سەرپەرشتی و سیمبۆلی (تشریفیة) وەك پەسەندكرنا ئەحكامێن قانوون، پەیمان و پێكھاتنێن نیڤدەولەتی، بڕیارێن سێدارەدان و دەركرنا بڕیارێن كۆماری. واتە ئەڤ دەستھەڵاتە یێن سنووردارن ل پێناڤ سەرپێچیێ نەكەن دگەل دەستھەڵاتێن سەرۆكێ حكومەتێ. ئەڤە دھێتە بجھئینان ل حكومەتا بەغدا ل عیراقێ و دەولەتێن جیھانێ د سیستەمێ پەرلەمانیدا. ھەروەسا ل دووڤ قانوونێ دڤێت دەستوورێ ئەقلیمی (دەستوورێ كوردستانێ) سەرپێچیا دەستوورێ مەركەزی (دەستوورێ عیراقێ) نەكەت. لێ حكوومەتا كوردستانێ سەرپێچیا ڤێ چەندێ دكەت كو كوردستانێ دەستوورێ پەسەند كری نینە و د بیتە سەرپێچی ل سەر دەستوورێ عیراقێ.
قانوونا سەرۆكاتیا ھەرێمێ ئەوا ل ساڵا (2019)ھاتیە راستڤەكرن، ل دووڤ ڤیانێن ھندەك كۆمێن سیاسیێن گەندەڵ كو ئەڤێ قانوونێ تنێ بایەخ دایە تەمەنی ژ چل ساڵان كێمتر نەبیت و بەربژێر كوردەكێ عیراقی بیت و ھەموو مافێن خۆ یێن سیاسی و شارستانی ھەبن. واتە بەربژێرێ نە خویندەوار، بەرگومان ب تاوان و گەندڵیێ و ھەلگرێ رەگەزناما عیراقی (كوردە لێ دایكبووی كوردستانا عیراقێ نینە) دشێت خۆ بەربژێركەت بۆ پایەیێ سەرۆكاتیا ھەرێمێ. چونكو ڤێ قانوونێ پیڤەرێن عیراقێ و نیڤدەولەتی بەرچاڤ وەرنەگرتینە بۆ ڤی پایەی وەك پیڤەرێ باوەرناما زانكۆیێ و پیڤەرێ كورد ژ دایكبوویێ كوردستانا عیراقێ بیت. نەك ژ دایكبوویێ دەولەتەكا بیانی بیت. ھەروەسا پیڤەرێ ناڤودەنگێن پاك و دادپەروەری و دلسۆزی بۆ ھەرێمێ ھەبیت، نەك بەربژێر ھەر و ھەر یێ دووبارە بیت د پایەیێن ھەرێمێدا و كورسیێن دەستھەڵاتێ بەرنەدەت و ھەرێم تووشی قەیرانێن دارایێن درەو كربیت. ب وێ ھێجەتێ ھەرێم قەرداری كۆمپانیێن گازێ كربیت ب كوژمێ (28) ملیارێن دۆلاری و (7) مووچەیێن مامۆستا و فەرمانبەران ب تەمامی نە دابن. زێدەباری بڕینا (33) مووچەیێن وان و خرابیا خزمەتگۆزاریان و ڵاوازیا كەرتێن زانینێ، تەندروستی، چاندنێ، كارەبایێ و رێك و پرا ل وی دەمێ ئەوێ وی گاز د فرۆشت. ل سەر دەمێ وی ژی گەندەڵی یا بەرەڵا بوو و چاكسازی نەبوو، وی كەسی خۆ دەوڵەمەند كر و بەربژێر دكەت بۆ سەرۆكاتیا ھەرێمێ و ھەڤوەڵاتیان ھەژار دكەت.
ئەڤ چەندە سەرپێچییە ل سەر پیڤەرێ دەستپاكی، دادپەروەری و دەلسۆزی. لەوما ئەڤ پیڤەرە نەھاتیە ھژمارتن د قانوونا سەرۆكاتیا ھەرێمێدا و، د قانوونێدا نەھاتیە سەرۆكێ ھەرێمێ بەرپرس بیت بەرامبەری پەرلەمانی. دەنگدان و دەستقوتانا پەرلەمانتاران بۆ وی كەسێ ھەرێم تووشی خرابكرنێ كری كارەساتە ل سەر پاشەڕۆژا ھەڤوەڵاتیان. دەستھەڵاتێن سەرۆكاتیا ھەرێمێ سەرپەرشتی (تشریفي) نینن، دەستھەڵاتێن وی بەرەڵانە و پترن ژ دەستھەڵاتێن سەرۆكێن دەولەتان. ئەڤ دەستھەڵاتێن بەرەڵا د سیستەمێ پەرلەمانیدا نینن و، دەستھەڵاتێن وی یێن بەرەڵا دێ ھەڤدژیێ دگەل دەستھەڵاتێن سەرۆكێ حكومەتێ كەن و دێ ئاریشێن قانوونی پەیداكەت. لەوما بەحس دھێتەكرن كو پایەیێ سەرۆكێ ھەرێمێ یێ بێ مفایە، ئانكو ئەو پایە ب تنێ دێ خزمەتا بەرژەوەندیا خودانێ پایێ كەت و خزمەتا بەرژەوەندیا ھەڤوەڵاتی ناكەت.