بێکارى وەک دیاردەکا ئابوورى دهێتە هژمارتن. لێ ب سەدەمێ رەنگڤەدانا نەرینێ ئەوا دناڤا جڤاکیدا بەلاڤەبووى. هەروەسا کارتێکرنا ل سەر هەردوو لایەنێن دەروونى و تەندروستى دناڤا تاک، خێزان و کۆمەڵگەهێدا کرى، نها بوویە کاریگەریا مەترسیدار دناڤا کۆمەڵگەهێدا و ب تایبەتى دناڤ چینا گەنجاندا. لەوما هەر دەمێ بەحسا بێکاریێ بهێت کرن وەکو دیاردەکا ئابوورى، گەلەک یا پێتڤیە وەک لایەنەکێ کۆمەڵایەتى و دەروونى ژى بنیاسین. ژبەرکو هەر دەما ئەم تەماشەى جڤاکێ خۆ بکەین، ئەم ب رۆژانە گەلەک ئاریشە و نەخۆشیان گۆهلێدبین. ئێک ژێ ئاریشەیا بێکاریێ دناڤا کۆمەڵگەهێدا کو ب راستى گەلەک کاریگەریا خۆ کریە دناڤا هەر لایەنەکێ کۆمەڵگەهێدا. گەلەک جاران ژی بوویە سەدەمێ خۆکوشتنێ دناڤا کۆمەڵگەهێدا و تایبەت چینا گەنجان و خێزانداران کو هەردەم د وێ هزرێدانە کو بێکارن و چ کار نینن بکەن.
پشتى هەبوونا ڤان جۆرە هزران ئێکسەر دێ تێکچوونێن دەروونى ل دەف وان کەسان پەیدابن و دێ بیتە سەدەمێ خۆگوشتن و خەمۆکی و بێزاریێ دناڤا جڤاکیدا. ئەگەر ئەم ژلایەنەکى دیترڤە سەحکەینێ، ئەڤ کەسێن هەنێ دروستن، چونکو ئەگەر مرۆڤ ما بێ کار نەشێت ژیانا خۆ ب شێوازەکى نورماڵ بورینتن. ژبەرکو جیهان بەرەڤ پیشکەفتنەکا مەزن چوویە و هەر تشتەک بوویە پارە دناڤا کۆمەڵگەهێدا. لێ ئەگەر ل سەر ڤێ چەندێ تێکچوونێن دەروونى ژى زێدەبوون، وى دەمى دێ کۆمەڵگەه، ئاسایش و ئارامیا کۆمەڵگەهێ ژى بەرەڤ خرابوونێڤە چیت. لەوما ئەم دشێین کاریگەریا بێکاریێ ل سەر تاک و کۆمەڵگەهێ ژ لایەنێ ئاسایش و دەروونى و کۆمەڵایەتى دابەش بکەین ژبۆ دوو تەوەران:
یەکەم، ژ لایەنێ ئاسایشا وەڵاتیڤە: بێکارى ب هەرەشەکا مەزن و راستەقینە دهێتە هژمارتن ل سەر ژیانا هەموو کۆمەڵگەهێ ب تایبەتى ئاسایشا وەڵاتى. ژبەرکو هەر وەڵاتەکێ رێژەیا بێکاریێ تێدا ڵاواز بوو، ئەو وەڵاتە دێ بەرەڤ کریزێن داراى و نەمانا مرۆڤان چیت، دێ بیتە سەدەمێ زێدەبوونا تاوانان دناڤ وى وەڵاتیدا. وەکو کوشتن، دزى، بێ رێزى، رەڤاندنا مرۆڤان و … هتد. هەر دەمەکى بێکارى گەلەک زێدەبوو، هەموو جۆرە تاوانەک دێ زێدەبن تا حالەتێن لەشفروشیێ و بازرگانیێ ب مرۆڤان دهێتەکرن.
دووەم، ژلایەنێ دەروونیڤە: پەیوەندیا بێکاریێ ب بارێ دەروونیڤە پەیوەندییەکا دوو لایەنییە. ئەگەر تاک تووشى تێکچوونا دەروونى یان مێشکى بوو، ب تایبەتى نەخۆشیێن درێژخایەن، دێ سەدەمێ ژ دەستدانا کارى گەلەک زێدەبیت. د هەمان دەمدا دێ بێکارى بیتە هۆکارەکە ژبوۆ دەستدانا هاوسەنگیا دەروونى یا تاکى و دروستبوونا پەستانا دەروونى ل سەر تاکەکەسى و کۆمەڵگەهى. ئەڤە ژی دبیتە سەدەمێ گەلەک نەخۆشیێن دەروونى، وەک پەستانا دەروونى، خەموکى و هەر جۆرە نەخۆشیەکا دیتر. چونکو ئەگەر ئەم سەحکەینە بێکاریێ نە ب تنێ بێ بەهربوونا تاکییە ژ سەرچاوەیێن ژیانا وى، بەلکو د هەمان دەمدا بێ بەهربوونا تاکییە دناڤا جڤاکیدا کو خۆ نابینت وەک تاکەکێ چالاک و کاریگەر دناڤا کۆمەڵگەهێدا.
ئەڤ چەندە وەلێ دکەت کو هەست ب نەئۆمێدبوونێ و نە ئارامیێ بکەت. دەرئەنجام هەست پێنەکرن ب ئاسایشا دەروونى، وەکو نە ئارامیەکێ ل دەف تاکەکەسى پەیدابیت و تاکەکەسى دئێخیتە دلەراوکێدا. ئەڤ بارە ژى پەستانا دەروونى یا تووند دروست دکەت و وە ل تاکەکەسى دکەت کو جۆرە نزماتیەک بەرامبەر خۆدێ خۆ هەبیت و خۆ کێم بینت هەتا گەلەک جاران ژى ئەڤ بارە تاکەکەسى تووشى نەخۆشیین سایکۆسۆماتیکى (دەروون- لەشى) دکەت.
· دەروونناس
(گووتار دەربڕینا بۆچوونا نڤیسکارانە نەیا سایت و گووتارنامەیا رۆژئارتیکڵ)